Οι προοπτικές για την Ελλάδα μετά τη νέα συμφωνία



του Γαβριήλ Σακελλαρίδη*

Ένα βασικό ερώτημα που προκύπτει δέκα μέρες μετά τη συμφωνία του Eurogroup, και από τη στιγμή που έχει ξεκινήσει η διαδικασία του PSI και έχουν ψηφιστεί οι εφαρμοστικοί του Μνημονίου 2, είναι κατά πόσον η συμφωνία αυτή δημιουργεί τους όρους για να αποφευχθεί η χρεωκοπία της Ελλάδας. Η απάντηση πρέπει να είναι σαφής: Η συνταγή που επιβάλλεται στην Ελλάδα δεν τη γλυτώνει από τη χρεωκοπία, αντιθέτως μέσω του νέου πακέτου βοήθειας οι όροι της χρεωκοπίας, όταν αυτή θα συμβεί, θα είναι πολύ δυσμενέστεροι για την Ελλάδα. Ας δούμε το γιατί.

Μέσω του PSI, με την προϋπόθεση ότι θα συμμετάσχουν όλοι οι κάτοχοι ομολόγων (κάτι που είναι απίθανο), το όφελος θα είναι 106 δισ. ευρώ. Από τη δανειακή σύμβαση, σε πρώτο χρόνο, η Ελλάδα δανείζεται 94 δισ. (ενδεχομένως να ακολουθήσει επέκταση του πακέτου), το μεγαλύτερο ποσό εκ των οποίων προστίθεται στο χρέος. Με δεδομένη την ύφεση που προβλέπεται για το 2012, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ μετά το «κούρεμα» θα κινείται στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2011. Η πρόβλεψη για βιώσιμο χρέος της τάξης του 120% του ΑΕΠ το 2020 βασίζεται σε μία σειρά από παραδοχές οι οποίες δεν είναι ρεαλιστικές. Για τη βιωσιμότητα του χρέους τρεις μεταβλητές έχουν σημασία: ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ, τα επιτόκια δανεισμού και τα πρωτογενή πλεονάσματα. Η υπόθεση που γίνεται από το ΔΝΤ είναι ότι από το 2013 μέχρι το 2020 ο ρυθμός μεγέθυνσης θα κυμαίνεται στο 3%, τα επιτόκια στο 4% και τα πρωτογενή πλεονάσματα θα ανέρχονται στο 4,5%, ενώ παράλληλα θα συρρέουν πόροι από τις ιδιωτικοποιήσεις της τάξης των 50 δισ. που θα χρησιμοποιηθούν ως «φρένο για το χρέος».

Οι προβλέψεις αυτές έχουν ξαναγίνει και στο παρελθόν για τη μακροοικονομική πορεία της ελληνικής οικονομίας και έχουν αποτύχει παταγωδώς. Η αποτυχία δεν οφείλεται στην «ανικανότητα της ελληνικής κυβέρνησης» ή στους «φραγμούς που θέτουν οι συντεχνίες στο πρόγραμμα προσαρμογής». Δεν είναι υποκειμενικό ζήτημα βούλησης και προσήλωσης στις μεταρρυθμίσεις, όπως θέλουν να παρουσιάζουν οι αρθρογράφοι της «Καθημερινής» και ο συρφετός του μνημονιακού μπλοκ. Η αποτυχία είναι δεδομένη γιατί αντιβαίνει σε θεμελιώδεις κανόνες της πολιτικής οικονομίας που καθιστούν αδύνατη την επίλυση της κρίσης χρέους στην Ελλάδα χωρίς αναπτυξιακή πολιτική. Άλλωστε, έχει προεξοφληθεί και από τους ιθύνοντες της Ευρωζώνης και από τις αναλύσεις των αγορών ότι σύντομα θα χρειαστεί και τρίτο πακέτο στήριξης.

Κατάφερε όμως τίποτα εντέλει αυτή η συμφωνία ή ήταν μία τρύπα στο νερό; Σίγουρα η συμφωνία αυτή αποτελεί σημαντική κατάκτηση για τις δυνάμεις του κεφαλαίου, και μάλιστα σε δύο μέτωπα.

Το πρώτο μέτωπο αφορά τους πιστωτές, δηλαδή το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, οι οποίοι εξασφάλισαν ότι οι απαιτήσεις τους θα αποπληρώνονται το 2012 (ή έστω για κάποιους μήνες του) με χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων. Για το διάστημα που οι απαιτήσεις τους είναι εξασφαλισμένες, σε συνεργασία με τους ρυθμιστές της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης (ΕΚΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και το ΔΝΤ, θα μπορέσουν να επικεντρωθούν σε έναν και μόνο σκοπό: Να φτιάξουν ένα τείχος προστασίας γύρω από την Ελλάδα, έτσι ώστε όταν χρεωκοπήσει (κάτι που το προεξοφλούν) να μην μεταδοθεί η κρίση και στις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωζώνης. Αυτό φιλοδοξούν να το πράξουν με δύο τρόπους. Μέσω της ενεργοποίησης του μόνιμου μηχανισμού στήριξης (ESM) από το καλοκαίρι και μετά και μέσω της παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ στις (χρεωκοπημένες ουσιαστικά) τράπεζες της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Η όποια αισιοδοξία σχετικά με τη δυνατότητα δημιουργίας ενός τέτοιου τείχους γύρω από την Ελλάδα είναι εντελώς αβάσιμη. Η αναβολή της Συνόδου Κορυφής που θα γινόταν στις 1-2 Μαρτίου με πρωτοβουλία της Γερμανίας, όπου θα συζητιόταν η κεφαλαιακή ενίσχυση του ESM, σε συνδυασμό με τις δομικές ανεπάρκειες του μηχανισμού αυτού, δεν αφήνουν περιθώρια μεγάλης αισιοδοξίας. Από την άλλη, η παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα ανισορροπιών στον λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών μέσω του οποίου συναλλάσσονται οι Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης (Target 2), με αποτέλεσμα η Bundesbank να έχει μεγάλη έκθεση σε απαιτήσεις από τις κεντρικές τράπεζες της περιφέρειας. Τέλος, η ανάμνηση της Lehman Brothers στοιχειώνει όσους θέλουν να οικοδομήσουν αυτό το τείχος προστασίας και τους υπενθυμίζει τι έγινε την προηγούμενη φορά που κάποιος άλλος νόμιζε ότι το είχε κατασκευάσει (η κυβέρνηση Μπους και η Fed για την ακρίβεια).

Μία ακόμη νίκη που πέτυχαν οι πιστωτές μέσω της συμφωνίας αυτής είναι η θέσπιση δικλίδων ασφαλείας σε περίπτωση «στάσης πληρωμών». Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ανταλλαγής ομολόγων που υπάγονται στο ελληνικό δίκαιο με αυτά που υπάγονται σε αγγλικό δίκαιο, καθώς και μέσω του λογαριασμού που θα συγκεντρώνονται κεφάλαια τόσο από τα δάνεια, αλλά και από τα δημόσια έσοδα, με σκοπό την αποπληρωμή των δανείων.

Το δεύτερο μέτωπο αφορά τις συνολικές αξιώσεις του κεφαλαίου, χρηματοπιστωτικού και βιομηχανικού, ελληνικού κυρίως αλλά και ξένου: το μέτωπο της εσωτερικής υποτίμησης. Το ελληνικό κεφάλαιο χρησιμοποιεί την κρίση ως ευκαιρία και υλοποιεί τους πιο μειλίχιους πόθους του μέσω του Μνημονίου 2. Ο ΣΕΒ καταφέρνει και περνάει ολόκληρη την ατζέντα του, και μάλιστα προσποιούμενος ότι δεν συμφωνεί με την επιβολή τέτοιας ισοπέδωσης! Η κατάρρευση των μισθών, πλέον και στον ιδιωτικό τομέα, που πέρασε με πράξη του υπουργικού συμβουλίου την Τρίτη, η διάλυση κάθε έννοιας συλλογικής σύμβασης και εργασιακού δικαιώματος μετατρέπουν την Ελλάδα σε μία ενιαία ειδική οικονομική ζώνη, ένα πάρκο αναψυχής για το κεφάλαιο.

Το νέο κατασκεύασμα της μνημονιακής προπαγάνδας είναι ότι η Αριστερά είναι η «παράταξη της χρεωκοπίας και της καταστροφής». Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές στα φερέφωνα του Μνημονίου είναι ότι οι πολιτικές τους είναι όντως μονόδρομος, αλλά μονόδρομος που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε έναν μοναδικό προορισμό: τη χρεωκοπία. Η ανατροπή αυτής της πολιτικής, για την οποία μάχεται η Αριστερά, είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτή η προοπτική.

* Ο Γαβριήλ Σακελαρίδης είναι μέλος της ΚΠΕ του Συνασπισμού

Πηγή: Η Αυγή

Category: Χωρίς κατηγορία