Εκτυπώστε το
Η Ψυχή στο Στόμα
H Εργατική Λέσχη της Νέας Σμύρνης διαρκώς εκπλήσσει (ευχάριστα) με τις πολλές και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που συχνά-πυκνά πραγματοποιεί. Ως πρώτη προβολή ταινίας επιλέχθηκε η ταινία του Γιάννη Οικονομίδη «Η Ψυχή στο Στόμα» με τους Ερρίκο Λίτση, Βαγγέλη Μουρίκη κα Κώστα Ξυκομηνό.
Η ταινία (του 2006) είναι εξαιρετικά βίαιη (λεκτικά) και υπάρχει κόσμος που βλέποντάς την αισθάνεται να «προσβάλλεται». Στη διάρκεια της προβολής, υπήρξαν αποχωρίσεις θεατών, αλλά και στη συζήτηση που ακολούθησε ακούστηκαν αντιρρήσεις για την προσέγγιση του σκηνοθέτη.
Την ταινία δεν την είδα όταν πρωτοπαίχθηκε στους κινηματογράφους αλλά μερικά χρόνια αργότερα. Ενώ είμαι μανιακά σινεφίλ (και λόγω συστηματικής ενασχόλησης με τη φωτογραφία) για αρκετά χρόνια δεν έβλεπα ελληνικό κινηματογράφο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 τον θεωρούσα αδιάφορο, ψευδο-ελιτίστικο (επιτηδευμένο και κενό περιεχομένου). Φυσικά δεν αναφέρομαι στον λεγόμενο «εμπορικό» μεταπολιτευτικό ελληνικό κινηματογράφο που απλά ήταν (και είναι) αισχρός. Τον μόνο που άντεχα ήταν τον (συχωρεμένο) Θόδωρα Αγγελόπουλο αλλά και αυτόν τον θεωρούσα επαναλαμβανόμενο και άνευρο (συγνώμη σύντροφε). Ωστόσο, μια και… «αμάρτησα» απέναντι στον Αγγελόπουλο, να σπεύσω να αναφέρω ότι τις πρώτες του ταινίες τις θεωρώ από τις καλύτερες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Είδα, πρόσφατα, για μια ακόμη φορά την «Αναπαράσταση» και πραγματικά πρόκειται για ένα από τα μεγάλα αριστουργήματα του κινηματογράφου. Όσοι δεν την έχουν δει, επιβάλλεται να το δουν (υπάρχει και σε torrent εξαιρετικής ποιότητας).
Για να επανέλθω στο παρόν…
…τότε, λοιπόν, το 2006, ένας από τους καλύτερούς μου φίλους, είδε το «Η Ψυχή στο Στόμα» στους κινηματογράφους και μετά με επισκέφθηκε. Ζήτησε ένα ποτό, λέγοντάς μου αναστατωμένος: «Ρε συ, πήγα σινεμά και τόσα μπινελίκια δεν έχω ξανακούσει στη ζωή μου»!
Την ταινία την είδα τελικά χρόνια μετά. Στην πραγματικότητα, πρώτα ανακάλυψα τον Οικονομίδη (ως σκηνοθέτη). Είδα πρώτα το «Σπιρτόκουτο», μετά το «Η Ψυχή στο Στόμα» και τελευταίο τον «Μαχαιροβγάλτη». Είδα, δηλαδή, τις ταινίες του με τη σειρά που γυρίστηκαν. Μετά τον Οικονομίδη άρχισα να «ανακαλύπτω» και τους υπόλοιπους σύγχρονους Έλληνες σκηνοθέτες (και ομολογώ, ότι αυτά που βλέπω μου αρέσουν).
Για την ταινία τώρα.
Είναι «κατάμαυρη», χωρίς διέξοδο. Όπως θα δείτε στο βίντεο της συζήτησης, ένας θεατής «κατηγορεί» τον Οικονομίδη ότι στην ταινία του «λείπει το “ουράνιο τόξο”. Η ελπίδα».
Ο ήρωας (ο Τάκης [Ερρίκος Λίτσης] εργάτης σε βιοτεχνία) πνιγμένος σε μια καθημερινότητα που τον συνθλίβει δεν βρίσκει πουθενά διέξοδο. Ούτε στη γυναίκα του (που τον απατά και τον σιχαίνεται), ούτε στους συγγενείς του, ούτε στους φίλους του, ούτε στους συναδέλφους στη δουλειά του. Το αφεντικό, με σαδιστική ευχαρίστηση, τον εξευτελίζει χρησιμοποιώντας τον ακόμα και ως μασέρ. Οι συνάδελφοί του βίαιοι και φαλλοκράτες, μετατρέπονται σε… άκακες γατούλες μπροστά στο αφεντικό.
Στην πραγματικότητα η ταινία είναι μέρος (μαζί με τις υπόλοιπες δυο του σκηνοθέτη) μιας τριλογίας με κέντρο τον Έλληνα μικροαστό. Ο Οικονομίδης κατορθώνει με έναν ανελέητο ρεαλισμό να εικονογραφήσει τον ανεγκέφαλο, βάρβαρο και αδίστακτο μικροαστό που του αξίζει όχι μόνο η διαπόμπευση αλλά κι η πιο σκληρή τιμωρία, ενδεχομένως και ο θάνατος. Ο Οικονομίδης μιλώντας για την ταινία του έχει πει:
«Θέλω να μιλήσω για το πώς γεννιέται ο φασισμός στα λαϊκά και μικροαστικά στρώματα. Η ταινία μιλάει για τους υπεύθυνους που δημιούργησαν τον Τάκη, τον ήρωα της ταινίας. Οι πράξεις του Τάκη δεν είναι επαναστατικές. Είναι αυτοκαταστροφικές. Είναι πράξεις τυφλής βίας και αυτό τελικά τον καθιστά αντιήρωα».[i]
Εδική μνεία αξίζει να γίνει στις πραγματικά εκπληκτικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών της ταινίας.
Φωτογραφίες στη διάρκεια της προβολής της ταινίας
Τα βίντεο είναι σε high definition ανάλυση. Αν δεν τα «σηκώνει» εύκολα ο υπολογιστής σας (γιατί έχετε αργή σύνδεση στο διαδίκτυο) κάντε κλικ στο εικονίδιο “HD” (κάτω δεξιό μέρος του player) για να ακυρώσετε την επιλογή high definition και να παίξει το βίντεο σε standard ανάλυση.
Φωτογραφίες από τη συζήτηση
Βίντεο από τη συζήτηση
Άγγελος Καλοδούκας
Category: Πολιτισμός
Καλά γέλασα πολύ με τον πρώτο τύπο που λέει ότι τον προσέβαλε η γλώσσα της ταινίας, ενώ προφανώς ο κόσμος γύρω του δεν τον προσβάλει! Και μετά ρωτάει αν αυτό είναι τέχνη…
Τι άλλο θα ακούσει κανείς…
Αυτό που δεν μου αρέσει στις συζητήσεις και στις συνεντεύξεις με τους σκηνοθέτες (όχι απαραίτητα μόνο σε αυτή τη συζήτηση αλλά γενικότερα) είναι η μη συζήτηση της αισθητικής της ταινίας. Και ήθελα να το πω και στην προηγούμενη συνέντευξη του σκηνοθέτη που ανέβηκε εδώ, αλλά επειδή πολλοί έκαναν παρατηρήσεις απέφυγα να πω και εγώ την βλακεία μου (αλλά την λέω τώρα).
Αυτή η επικέντρωση στα προφανή είναι άσκοπη.
Εγώ θα ήθελα να μάθω για το στυλ της φωτογραφίας του σκηνοθέτη, για τα σκηνοθετικά μοτίβα, για θέματα τεχνικής, για τους σκηνοθέτες που του αρέσουν και γιατί. Συνήθως το κοινό μένει στο σενάριο.
Στην προηγούμενη π.χ. συνέντευξη του που είχε ανέβει εδώ είχε πει ότι τον έχουν επηρεάσει οι μεγάλοι σκηνοθέτες και ανέφερε και τα ονόματα κάποιων. Όμως θα ήθελα πολύ να μάθω ποιοι σκηνοθέτες του αρέσουν πιο πολύ και γιατί, ποιος τον επηρέασε περισσότερο, ποιες σκηνές του έχουν χαράξει το μυαλό, τι έχει να πει για την τάδε σκηνή του τάδε σκηνοθέτη, τι έχει να πει για την μουσική και τον ήχο της τάδε ταινίας, την φωτογραφία της άλλης κτλ, κτλ.
Τι έχει να πει για τον Μπέλα Ταρ, τι έχει να πει για το Στάλκερ του Ταρκόφσκι, τι έχει να πει για το μέλλον του κινηματογράφου για το Χόλιγουντ για τον Καορισμάκι κτλ.
Έτσι για να μαθαίνουμε.
Επειδή τα νοήματα της συγκεκριμένης ταινίας είναι φοβερά προφανή, η εξάντληση της συζήτησης των ταινιών του στις πολιτικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις δεν μου αρκούν διότι η τέχνη τελικά είναι ένα πεδίο πάνω από όλα αυτά η οποία τα περιλαμβάνει.