Εκτυπώστε το
Ο αραβικός κόσμος σε ξεσηκωμό
Ο διεθνής παράγοντας (ΗΠΑ και ΕΕ) δεν φαίνεται να είναι σε θέση να επικαθορίσει τα επόμενα βήματα. Αυτές τις στιγμές γίνεται καταφανές το πόσο είναι αναγκαία η αποπυρηνικοποίηση της Μ. Ανατολής για την ειρήνη στην περιοχή και τον κόσμο
Έχουν περάσει πάνω από δυο βδομάδες από την φυγή του Μπεν Αλί από την Τυνησία, μετά τις μαζικές διαδηλώσεις του τυνησιακού λαού, και έχει περάσει ένας μήνας από την αρχή των γεγονότων. Κι όμως οι διαμαρτυρίες, οι καταλήψεις και οι πορείες συνεχίζονται σε μια σειρά από πόλεις.
Οι Τυνήσιοι έχουν καταλάβει καλά ότι με το να φύγει ο Μπεν Αλί (Μπαμπά) και να μείνουν οι σαράντα κλέφτες δεν θα αλλάξει η κατάσταση στην χώρα τους. Σοφή εμπειρία. Οι κινητοποιήσεις, λοιπόν, συνεχίζονται και βαθαίνουν οι επεξεργασίες των αιτημάτων των κοινωνικών φορέων και των πολιτικών σχηματισμών. Κάποιοι είχαν σχεδιάσει, με την προτροπή ξένων διπλωματών, να θυσιάσουν τον Μπεν Αλί για να διασώσουν τον Μπεναλισμό. Αυτός ο κίνδυνος φαίνεται να έχει, προς το παρόν, υποχωρήσει.
Το αίτημα για τη μη επίσπευση των εκλογών αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά, ώστε να προετοιμαστούν και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που δεν είχαν νομιμοποιηθεί την εποχή Μπεν Αλί και κατά συνέπεια δεν συμμετείχαν στην φάρσα της άκρως περιορισμένης «αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας» δηλ. μιας μεταμφιεσμένης δικτατορίας. Συνδικάτα, φοιτητές, εκπαιδευτικοί, ένωση δικηγόρων, και άλλες κοινωνικές οργανώσεις, καθώς και η πλειοψηφία των πολιτικών κομμάτων, ζητούν την απομάκρυνση από την προσωρινή κυβέρνηση όλων όσων συμμετείχαν σε πόστα-κλειδιά την περίοδο της μονοκρατορίας των οικογενειών Μπεν Αλί και Τραμπέλσι. Απαιτούν να υπάρξει μια εξάμηνη μεταβατική περίοδος, αναγκαία για τη διασφάλιση ελεύθερων και αδιάβλητων εκλογών. Κοινό τους αίτημα είναι η διεξαγωγή Συντακτικής Συνέλευσης για τον καθορισμό του θεσμικού πλαισίου μετάβασης σε μια ομαλή κατάσταση, η οποία θα εξασφαλίζει την αναγκαία πολιτική διαφάνεια και την ουσιαστική αντιπροσώπευση.
Ταυτόχρονα με τα πολιτικο-θεσμικά αιτήματα, υπάρχουν και αιτήματα κοινωνικού και ταξικού χαρακτήρα. Βασικά, εδώ, είναι η επεξεργασία προγράμματος δράσης για την ανακούφιση του πληθυσμού από την φτώχεια και την εξαθλίωση, η επαναφορά υπό κρατικό έλεγχο μιας σειράς ζωτικών τομέων που είχε ιδιωτικοποιήσει το καθεστώς Μπεν Αλί, η επιστροφή στην χώρα των τραπεζικών καταθέσεων και άλλου «αυτοκρατορικού» πλούτου της οικογένειας, καθώς και η προώθηση μιας αναπτυξιακής και κοινωνικά δίκαιης πολιτικής, ικανής να μειώσει την ανεργία.
Πάνω από έξι νέα κόμματα έχουν νομιμοποιηθεί αυτή την τελευταία περίοδο. Αριστερές δε και πατριωτικές δυνάμεις -8 συνολικά ρευμάτων- έχουν προχωρήσει σε μια συμμαχία με την προτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Εργατών της Τυνησίας. Η συμμαχία αυτή προτίθεται να αναπτύξει επαφές με το μετριοπαθές ισλαμιστικό κίνημα της Νάχντα, στη βάση κοινωνικών αιτημάτων.
Η Νάχντα που επί χρόνια κυνηγούσε ο Μπεν Αλί, φυλακίζοντας πολλά από τα επώνυμα στελέχη της, εμφανίζει χαμηλό προφίλ. Με την επιστροφή στη χώρα του εξορισθέντα ηγέτη της Ρασίντ Γανούσι (απλή συνωνυμία με τον προσωρινό πρόεδρο της Δημοκρατίας ) συγκροτεί τις δυνάμεις της, ώστε να συμμετάσχει πιο ενεργά στο υπό διαμόρφωση πολιτικό τοπίο.
Φαίνεται πως πολιτικές δυνάμεις και κινήματα στην Τυνησία έχουν διδαχθεί από την τραγική εμπειρία του ισλαμιστικού κινήματος στην Αλγερία και δεν προτίθενται να επαναλάβουν τα λάθη και τις άγονες αιματηρές διενέξεις στη γειτονική χώρα κατά την περασμένη 20ετία.
Ο δρόμος, όμως, προς την δημοκρατία με κοινωνικές αναφορές και ανακατανομές δεν θα είναι χωρίς εμπόδια και ζιγκ-ζαγκ. Ένα είναι σίγουρο: ότι η χώρα δεν θα επιστρέψει στο βολικό για τις μεγάλες δυνάμεις (ΗΠΑ και ΕΕ) τέλμα στο οποίο βρισκόταν από τα μέσα της εποχής Μπουργκίμπα και στα 23 χρόνια μονοκρατορίας Μπεν Αλί. Μην ξεχνάμε πως ο Μπεν Αλί υπήρξε το «καλό παιδί» της Δύσης στην περιοχή του Μαγκρέμπ. Για όσους, εξάλλου, είχαμε από παλιά πολιτικά ακούσματα για το τι συνέβαινε στην Β. Αφρική, την έκφραση «επανάσταση των γιασεμιών» την είχε χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά ο ίδιος ο Μπεν Αλί, όταν ανέβηκε στην εξουσία. Καημένο γιασεμί, τι τραβάς από σκοτεινούς κύκλους εξουσίας, που ήθελαν -και κάποιοι ακόμα επιθυμούν- να περιορίσουν την ευωδιά σου…
Η Αίγυπτος σε δρόμους αλλαγών
Είναι κοινότοπο, ίσως, αλλά αναγκαίο να θυμίσουμε πως γεωπολιτικά και ιδεολογικά, η Αίγυπτος αποτελεί χώρα-σύμβολο στην ιστορία των αραβικών χωρών και λαών.
Ο Νασερισμός, με τα ιδιότυπα γνωρίσματά του, σημάδεψε την απελευθέρωση από την αποικιοκρατία. Ταυτόχρονα, σήμανε την επιβολή του στρατού στο πολιτικό σκηνικό πολλών χωρών. Η έλλειψη μιας ουσιαστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ο έντονος αντικομμουνισμός, αλλά και η μακροχρόνια περιθωριοποίηση των Αδελφών Μουσουλμάνων, συνέβαλαν στην εγκαθίδρυση αυταρχικών καθεστώτων. Από την εποχή Σαντάτ και ύστερα, η Αίγυπτος έγινε ο θεμέλιος λίθος στήριξης του Ισραήλ στον αραβικό κόσμο. Έγινε το «ανώδυνο» πέρασμα, όχι μόνο εμπορευμάτων, αλλά και στόλων από τη Μεσόγειο στον Ινδικό Ωκεανό μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Έγινε επίσης η απαρχή αποδυνάμωσης του τότε κινήματος των Αδεσμεύτων. Πώς λοιπόν να μην θεωρείται βασικός εταίρος των Αμερικανών στη νευραλγική περιοχή μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ Χριστιανισμού και Ισλάμ;
Αυτή η πραγματικότητα συνοδευόταν από μόνιμη φτώχεια και απαξίωση ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, με συνέπεια να μη γίνει ποτέ αποδεκτή από τον απλό λαό. Ο αιγυπτιακός λαός μοιάζει με τον Νείλο: ήρεμος και αργός. Κατά καιρούς, όμως, ξεχειλίζει και γονιμοποιεί τη γη του.
Την περασμένη Τρίτη πραγματοποίησε μια από τις μαζικότερες γενικές απεργίες. Όταν ο λαός περπατάει, η Ιστορία γράφει την ιστορία της: αυτό είπε μπροστά στην κάμερα του Αλ Τζαζίρα ένας διαδηλωτής. Γι΄ αυτό η νεολαία είναι παρούσα στην πλατεία Απελευθέρωσης (Αλ Ταχρίρ), παρόλο που για να μπει περνάει από εισόδους «καταγραφής», φυλασσόμενους από το στρατό και την αστυνομία που επανήλθε στους δρόμους. Αν και το κίνημα ξεκίνησε από τα νιάτα, πήρε μεγάλες διαστάσεις και στους εργαζόμενους, κυρίως στους εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας (βλ. πόλη Σουέζ και Ισμαϊλία), στα μέσα μεταφοράς, στους εκπαιδευτικούς και το δικηγορικό σώμα.
Αυτές τις ώρες παίζεται το μέλλον της Αιγύπτου. Ο Μουμπάρακ δεν υποχωρεί, ο στρατός ταλαντεύεται και οι απλοί αξιωματικοί δεν συμφωνούν με την υψηλά ιστάμενη ηγεσία τους. Δεν νομίζω να είναι η καταλληλότερη στιγμή να θέσουμε το ερώτημα αν θα επικρατήσει το μοντέρνο ή η μπούρκα. Άλλωστε, πολλές γυναίκες με φουλάρια χρησιμοποιούν άνετα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας (twitter, facebook). Το ερώτημα που τίθεται, κατά την γνώμη μου, είναι το ακόλουθο: Μεγαλύτερη συμμετοχή του πληθυσμού στα κοινά ή νέα μορφή αυταρχισμού; Γιατί βέβαια η ανάδειξη στην πρωθυπουργία της χώρας του Σουλεϊμάν, θυμίζει την ανάδειξη του Ιωαννίδη στην Ελλάδα με την πτώση του Παπαδόπουλου, μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αυτή η λύση θα διευκόλυνε ιδιαίτερα το επίσημο Ισραήλ και την ισραηλινή ακροδεξιά, αφού ο στρατηγός Σουλεϊμάν εκφράζει την πιο σκληρή πτέρυγα του αιγυπτιακού στρατιωτικού κατεστημένου και τον πιο «αξιόπιστο» συνομιλητή των ισραηλινών στις αιγυπτο-ισραηλινο-παλαιστινιακές διαπραγματεύσεις. Θα υπάρξουν και προσπάθειες να συνδυαστεί ένας μετριοπαθής ισλαμισμός με μια μορφή αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δυτικού τύπου. Κάτι που θα επιχειρήσει στην παρούσα φάση ο Ελ Μπαραντέι.
Αναβρασμός στον αραβικό κόσμο.
Το τρένο ξεκίνησε
Δεν μπορούμε βέβαια να γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην Αίγυπτο. Η γεωπολιτική σκακιέρα βρίσκεται σε εξαιρετική κινητικότητα και ο πιο αστάθμητος παράγοντας είναι οι κινητοποιήσεις του λαού, σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στις γραμμές του στρατού. Ο διεθνής παράγοντας (ΗΠΑ και ΕΕ) δεν φαίνεται να είναι σε θέση να επικαθορίσει τα επόμενα βήματα. Αυτές τις στιγμές γίνεται καταφανές το πόσο είναι αναγκαία η αποπυρηνικοποίηση της Μ. Ανατολής για την ειρήνη στην περιοχή και τον κόσμο. Πώς μπορεί νάναι ήσυχος ο κόσμος, όταν κάποιοι εξτρεμιστές σαν τον Λίμπερμαν μπορούν να συναποφασίζουν αν το Ισραήλ θα κάνει χρήση πυρηνικών, όταν αυτή η χώρα μόνο πριν από δύο χρόνια εισέβαλλε στον γειτονικό Λίβανο;
Το τρένο ξεκίνησε. Βρισκόμαστε στο τέλος εποχής της Αραβικής περιόδου αυταρχισμού που ακολούθησε την απελευθέρωση από την αποικιοκρατία.
Πλην της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων (που με την ανακατανομή του πλούτου από το πετρέλαιο και την μικρή δημογραφική τους ανάπτυξη, έχουν διευρύνει την κοινωνική τους βάση) όλες οι άλλες αραβικές χώρες βρίσκονται σε περίοδο αναβρασμού.
Στην Υεμένη, που δεν πολυακούγεται στα ΜΜΕ, γίνονται μεγάλες κινητοποιήσεις στην πρωτεύουσα Σαναά, με την προτροπή εδώ των ισλαμιστών. Στο νότο της χώρας υπάρχουν δυνάμεις που προωθούν την ανεξαρτητοποίησή του, γιατί ο νότος είναι το πιο ανεπτυγμένο τμήμα της χώρας σε σύγκριση με τον νομαδικό και οπισθοδρομικό πληθυσμό του βορρά. Θα έχουμε, άραγε, κάτω από άλλες συνθήκες σήμερα, μια απόσχιση του νότου με πρωτεύουσα το Άντεν, όπως υπήρξε 30 χρόνια πριν κατά την περίοδο του διπολισμού;
Στην Αλγερία ο κόσμος παρατηρεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις στην Β. Αφρική. Μετά τις βαθιές πληγές που άφησε ο 20χρονος ακήρυχτος εμφύλιος με τους 250.000 νεκρούς, δεν έλειψαν κι εδώ τα θύματα αυτοπυρπολισμού, που ακολούθησαν το παράδειγμα του Τυνήσιου διπλωματούχου-μικροπωλητή. Λιγότερα όμως γνωρίζουμε για τις πρόσφατες απεργίες των εκπαιδευτικών, των μεταλλουργών του Ελ Χατζάρ, των υγειονομικών των δημόσιων νοσοκομείων, που απαιτούν καλύτερες συνθήκες εργασίας και αύξηση των μισθών τους.
Στο Λίβανο δεν αρκούνται με την πολιτική της κυβέρνησης υιού Χαρίρι. Δεν τους φτάνει ο εισαγόμενος «εκδημοκρατισμός». Γιαυτό και βλέπουμε νέες συμμαχίες, που στην εποχή του εμφυλίου πολέμου θα μας φαίνονταν αδιανόητες. Ο Δρούζος Τζουμλάτ συμμαχεί με τον Ισλαμιστή Νασράλαχ της Χεζμπολάχ και τον Μαρωνίτη Αούν, συγκροτώντας νέα πλειοψηφική κυβέρνηση.
Στην Ιορδανία παραιτήθηκε η κυβέρνηση. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να αποφύγει το παλάτι νέες διαδηλώσεις σε μια περιοχή ιδιαίτερα ευαίσθητη λόγω της γειτνίασης με το Ισραήλ και της ύπαρξης πολυπληθέστατης παλαιστινιακής κοινότητας.
Το μόνο σίγουρο είναι πως ο κόσμος στις πιο πολλές αραβικές χώρες δεν αρκείται πια στους υποκριτικούς πατριωτισμούς της άρχουσας τάξης, με τον αυταρχισμό και τη μισή αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Θέλουν κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και κοινωνική αξιοπρέπεια. Τώρα που η καπιταλιστική κρίση χτυπάει έντονα τις πόρτες όλων των ηπείρων, ο αραβικός κόσμος, οι κοντινότεροι νότιοι γείτονες της Ευρώπης, λένε με διαφορετική ένταση ο καθένας: Φτάνουν πια οι εξευτελισμοί. Έξω αυτοί που μας καταλήστευσαν.
Οι αριστεροί της Ευρώπης είμαστε στο πλευρό τους και τους ευχόμαστε καλή επιτυχία. Ιδιαίτερα δε για την ελληνική αριστερά, οι δικές τους νίκες θα συμβάλουν θετικά και στους δικούς μας αγώνες – και αντίστροφα.
Category: Χωρίς κατηγορία
