Η Αίγυπτος έφθασε στο σημείο βρασμού



Διαβάστε την εξαιρετικά αποκαλυπτική (και θα λέγαμε συγκλονιστική) συνέντευξη για την εξέγερση στην Αίγυπτο που δημοσιεύουμε.

Ο εκδότης του International Socialist Review Ahmed Shawki, που επέστρεψε πρόσφατα από το Κάιρο, και ο Αμερικανο-αιγύπτιος ακτιβιστής Mostafa Omar έδωσαν συνέντευξη στον Lee Sustar σχετικά με τη σημασία των διαδηλώσεων, καθώς και για τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που οδήγησαν σε αυτές.

Τι αντίκτυπο είχε η εξέγερση της Τυνησίας στην Αίγυπτο;

Ahmed: Ο καθένας στην Αίγυπτο μιλάει για την Τυνησία. Η εξέγερση εκεί έστρεψε την προσοχή των Αιγυπτίων στα μακροχρόνια προβλήματα της έλλειψης δημοκρατίας, καθώς και σε οικονομικά θέματα.

Αυτό που έχουμε είναι μια συσσώρευση της αγανάκτησης σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας για τα προβλήματα στην καθημερινή ζωή. Οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται και θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Ακόμα, υπάρχουν τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας, οι ελλείψεις στη στέγαση του πληθυσμού και η έλλειψη ευκαιριών για τους νέους. Τα ίδια θέματα βρίσκονται στο επίκεντρο των αγώνων στην Τυνησία, και γι’ αυτό οι άνθρωποι στην Αίγυπτο εμπνεύστηκαν από τη δράση εκεί.

Mostafa: Ένας αριθμός Τυνήσιων διαδηλωτών στο Facebook έδινε συμβουλές προς τους Αιγύπτιους διαδηλωτές όσον αφορά την τακτική.

Για παράδειγμα, οι περισσότερες από τις κινητοποιήσεις που διοργανώνονταν από το δημοκρατικό κίνημα τα τελευταία χρόνια, αριθμούσαν περίπου 300 με 400 άτομα. Η αστυνομία με ευκολία τους διέλυε ή προχωρούσε στη σύλληψη μεγάλου αριθμού ατόμων.

Αυτή τη φορά, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Υπάρχει μια κάπως ενιαία ηγεσία, και έκανε κάποιες προπαρασκευαστικές εργασίες για τις διαδηλώσεις. Μετά από συμβουλές Τυνήσιων, οι διοργανωτές στο Κάιρο αποφάσισαν ότι δεν θα υπήρχε προσυγκέντρωση σ’ ένα μόνο μέρος. Αντ’ αυτού, συναντήθηκαν διαδηλωτές σε διαφορετικές τοποθεσίες και συγκλείνανε προς ένα αριθμό διαφορετικών κυβερνητικών κτιρίων, όπου και ενώθηκαν. Το αποτέλεσμα ήταν να νικηθεί η αστυνομία.

Στο παρελθόν, η αστυνομία ανεχόταν κάποιες διαδηλώσεις, αλλά στη συνέχεια έπαιρνε τον έλεγχο τους μέσω της βίας ή με συλλήψεις. Αυτή τη φορά, απέτυχαν. Ορισμένοι διαδηλωτές συνέκλιναν στο κτίριο του κοινοβουλίου και προσπάθησαν να εισβάλουν σε αυτό. Άλλοι πήγαν στην έδρα της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, όπου προσπάθησαν να εισβάλουν μέσα. Η μεγαλύτερη διαμαρτυρία στο Κάιρο ήταν στην πλατεία  Tahrir στο κέντρο της πόλης.

Το δεύτερο πρόβλημα για την αστυνομία ήταν ότι δεν περίμενε τόσους πολλούς διαδηλωτές. Νόμιζαν ότι η διαδήλωση στο Κάιρο θα είχε μερικές χιλιάδες, αλλά υπήρχαν τουλάχιστον 10.000 στην πλατεία Tahrir, και πολλοί περισσότεροι σε διάφορα άλλα μέρη.

Τι γίνεται με τις διαδηλώσεις έξω από το Κάιρο;

Ahmed: Στην Αλεξάνδρεια, η αστυνομία ήταν πολύ επιθετική, και χρησιμοποιήθηκαν σφαίρες από καουτσούκ για να διαλυθεί το πλήθος. Αλλά οι διαδηλωτές παρέμειναν στις θέσεις τους. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι η αστυνομία, ως συνήθως, συνέλαβε ηγετικές φυσιογνωμίες ακτιβιστών και παρενόχλησε τις οικογένειές τους.

Mostafa: Η αστυνομία επιτέθηκε στις διαδηλώσεις σε διάφορα μέρη με πλαστικές σφαίρες και κανόνια νερού. Επέτρεψαν στους διαδηλωτές να προχωρήσουν και στη συνέχεια τους επιτέθηκαν. Αλλά αυτό δεν λειτούργησε. Οι διαδηλωτές επιτέθηκαν στην πραγματικότητα κατά των δυνάμεων ασφαλείας. Υπάρχουν πολλές αναφορές για διαδηλωτές που κυριολεκτικά τσάκισαν στο ξύλο άνδρες των δυνάμεων ασφαλείας και ένα συναρπαστικό βίντεο με διαδηλωτές που κυνηγούν την αστυνομία.

Το μέγεθος και η κλίμακα των διαδηλώσεων έξω από το Κάιρο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της κυβέρνησης. Στο Σουέζ, οι άνθρωποι αρνήθηκαν να διαλυθούν και ξεκίνησε ένα είδος αντάρτικου με την αστυνομία. Στην Αλεξάνδρεια, υπήρξε μια μαζική διαδήλωση δεκάδων χιλιάδων, και μετά ακολούθησαν λαϊκές συνεδριάσεις στις κεντρικές πλατείες. Υπήρχαν συναρπαστικές σκηνές -άνθρωποι μετέφεραν τεράστιες αφίσες με το πρόσωπο του Μουμπάρακ και τις έκαιγαν στους δρόμους. Αλλού, σε διάφορες πόλεις στο Δέλτα του Νείλου –μια βιομηχανική περιοχή- οι διαδηλώσεις ήταν πολύ μαχητικές επίσης. Ήταν μια εθνική εξέγερση.

Στο Κάιρο, υπήρξε ένας αριθμός από γνωστές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης που ενεπλάκησαν στις διαδηλώσεις. Η κυριότερη είναι ο πρώην υποψήφιος για την προεδρία, Ayman Nour, ο οποίος ήταν με τους καταληψίες της πλατείας Tahrir.

Υπάρχει προηγούμενο ως προς το εύρος αυτών των διαδηλώσεων; Ποιος τις καθοδηγεί;

Mostafa: Αυτό έχει να συμβεί από το 1977, όταν η πλατεία Tahrir κατελήφθη από κόσμο για να διαμαρτυρηθεί για αυξήσεις των τιμών που είχαν επιβληθεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η ηγεσία της ενοποιημένης αντιπολίτευσης προήλθε από τις εκλογές που έγιναν το Δεκέμβριο. Δεδομένου ότι στις εκλογές έγινε νοθεία για να δοθεί στο καθεστώς του Μουμπάρακ συντριπτική πλειοψηφία, περίπου 80 ή 90 πρώην μέλη του κοινοβουλίου διαμόρφωσαν ένα «σκιώδες κοινοβούλιο» και ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης μπήκαν σε αυτό. Αυτοί οι άνθρωποι κατά το μάλλον ή ήττον συντόνισαν τη διοργάνωση των διαδηλώσεων.

Μερικοί νεολαίοι πραγματοποίησαν μια σειρά συσκέψεων για να συζητήσουν πώς να προετοιμάσουν τη δράση από την άποψη της τακτικής. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα -η μεγαλύτερη ομάδα της αντιπολίτευσης στην Αίγυπτο- δεν εγκρίνει επίσημα τις διαμαρτυρίες, αλλά επέτρεψε στα μέλη της να συμμετάσχουν σε προσωπική βάση.

Η διαδήλωση οργανώθηκε σε περίπου 10 ημέρες. Οι διοργανωτές επέλεξαν την 25^η Ιανουαρίου -Ημέρα της Αστυνομίας, την ημέρα που το 1951 η αστυνομία συγκρούστηκε με τους Βρετανούς κατακτητές. Οι διοργανωτές ήθελαν να δυσφημίσουν την αστυνομία σε μια μέρα όπου η αστυνομία γιόρταζε τη λεγόμενη πατριωτική της δράση. Η πρόθεση, εν μέρει, ήταν η ανάδειξη της αστυνομικής βαρβαρότητας. Οι διαδηλώσεις επίσης πραγματοποιήθηκαν κοντά στην επέτειο της εξέγερσης του 1977 κατά του ΔΝΤ και του νεοφιλελευθερισμού.

Οι διοργανωτές ωστόσο γνώριζαν ότι αυτές οι διαδηλώσεις θα ήσαν διαφορετικές. Μια ένδειξη ήταν ο αριθμός των αυτοκτονιών τις τελευταίες ημέρες καθώς κάποιοι ακολούθησαν το παράδειγμα του μάρτυρα στην Τυνησία Mohamed Bouazizi, του άνεργου φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε όταν η αστυνομία του κατάσχεσε το εμπόρευμά του.

Οι New York Times υποτίμησαν ουσιαστικά τον αριθμό των αυτοκτονιών και τις απόπειρες αυτοκτονίας στην Αίγυπτο. Μερικοί έχουν πήδηξαν από γέφυρες, ορισμένοι πήδηξαν από κτίρια, και κάποιοι έκοψαν τις φλέβες τους μπροστά από το κτίριο του κοινοβουλίου. Αυτά ήσαν τα γεγονότα που οι διοργανωτές των διαδηλώσεων γνώριζαν και εκτιμούσαν ότι τα πράγματα βρίσκονταν σε σημείο βρασμού.

Ποια είναι η πολιτική της αντιπολίτευσης;

Ahmed: Η Μουσουλμανική Αδελφότητα έδωσε σιωπηλά τη συναίνεση της στις κινητοποιήσεις, αλλά δεν θα υποστηρίξει στην πραγματικότητα τις διαδηλώσεις. Υπάρχει, ωστόσο, μια ευρεία υποστήριξη για τις διαδηλώσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων.

Ακόμη και τμήματα της μεσαίας τάξης που θα μπορούσαν να είναι υπέρ της καταστολής των διαδηλώσεων έχουν μια αρκετά αρνητική άποψη για τον Gamal Mubarak, το γιο του προέδρου, και θωρούν ότι δεν πρέπει να είναι ο διάδοχος στην προεδρία. Υπάρχει ένα ευρύ στρώμα πολιτικών που δεν θα επιτρέψουν η λειτουργία του κράτους να γίνει οικογενειακή υπόθεση.

Έτσι τώρα στις διαδηλώσεις τίθεται το ζήτημα να μην θέσει ο Μουμπάρακ υποψηφιότητα για την προεδρία και πάλι. Το μποϊκοτάρισμα των κοινοβουλευτικών εκλογών έχει μετατρέψει το κοινοβούλιο ακόμη περισσότερο σε σφραγίδα -περισσότερο από ποτέ. Η εξάρτηση του κράτους από τους νόμους έκτακτης ανάγκης για να διατηρηθεί η τάξη έγινε πιο σαφής από ποτέ.

Mostafa: Η φιλελεύθερη αντιπολίτευση αγωνίζεται για την άρση των νόμων έκτακτης ανάγκης, για να πραγματοποιηθούν δημοκρατικές εκλογές, και για να μειωθεί η πώληση φυσικού αερίου στο Ισραήλ. Είχε τη δυνατότητα, στην καλύτερη περίπτωση, να κινητοποιήσει 1.000 ή 2.000 άτομα σε διαδηλώσεις. Γι’ αυτό το λόγο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έλεγαν ότι οι διαδηλώσεις της 25^ης Ιανουαρίου ήσαν πρωτοφανείς.

Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των εργαζομένων που έχουν εμπλακεί σε απεργίες και εργατικές διαδηλώσεις τα τελευταία χρόνια, είναι περίπου ένα εκατομμύριο. Το εργατικό κίνημα μεγαλώνει εδώ και αρκετά χρόνια, κερδίζοντας σε δυναμική και κατακτώντας παραχωρήσεις από το καθεστώς. Η κυβέρνηση δεν συναινούσε πάντοτε. Όμως οι εργαζόμενοι κέρδιζαν απεργίες, τουλάχιστον στα χαρτιά, και σήμερα αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Όλα αυτά υπήρχαν και πριν από την Τυνησία. Αυτό που έκανε η Τυνησία -και δεν είναι δυνατόν να υποτιμηθεί- ήταν η αλλαγή στην εξίσωση. Οι άνθρωποι είπαν, «η Τυνησία είναι μια μικρή χώρα. Εάν μπορούν να κατέβουν δεκάδες χιλιάδες στους δρόμους, να αυτοπυρποληθούν για να στείλουν ένα μήνυμα, να αλλάξουν το καθεστώς, μπορούμε να το κάνουμε και εμείς επίσης.»

Μπορείτε να το δείτε αυτό με την ανάγνωση επιστολών σε εφημερίδες της αντιπολίτευσης. Πριν από λίγες εβδομάδες -μετά τις νοθευμένες βουλευτικές εκλογές- υπήρχε ένα αίσθημα ελπίδας. Τώρα, λένε, υπάρχει ένας λόγος για να ελπίζουμε -πρέπει να έχουμε μια επανάσταση.

Όλα αυτά είναι αξιοσημείωτα, διότι υπήρχε μια λαϊκή εχθρότητα εναντίον της Τυνησίας που χρονολογείται από την εποχή του Sadat στη δεκαετία του 1970. Όταν οι δύο χώρες έπαιζαν σε αγώνες ποδοσφαίρου, υπήρχε συχνά αιματοχυσία -άνθρωποι έχουν σκοτωθεί. Σήμερα υπάρχουν σημαίες της Τυνησίας σε όλη την Αίγυπτο.

Οι πολιτικές απαιτήσεις των διαδηλωτών θα συγχωνευθούν με τις οικονομικές απαιτήσεις των εργαζομένων;

Mostafa: Δεν είμαι σίγουρος ποιοι βάζουν το αίτημα για μια πανεθνική απεργία. Αλλά αυτό που συνέβη στις 25 Ιανουαρίου στην πόλη της κλωστοϋφαντουργίας Mahalla λέει πολλά. Μια διαδήλωση που ξεκίνησε το πρωί με 200 ανθρώπους είχε, μέχρι το τέλος της ημέρας, συγκεντρώσει 45.000 άτομα. Υποψιάζομαι ότι πολλοί εργαζόμενοι που διαδηλώνουν επιθυμούν να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις.

Το άλλο αξιοσημείωτο είναι ότι η Αιγυπτιακή Συνδικαλιστική Ομοσπονδία -που διοικείται από ανθρώπους που διορίστηκαν από την κυβέρνηση- έχει έρθει εν μέρει σε ρήξη με την κυβέρνηση τις δύο εβδομάδες μετά την εξέγερση της Τυνησίας. Θέλουν έλεγχο των τιμών, αύξηση των μισθών και ένα σύστημα κρατικών επιδοτήσεων για τα βασικά τρόφιμα. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να βρουν είδη πρώτης ανάγκης, όπως το τσάι και το πετρέλαιο. Το να απαιτεί η Αιγυπτιακή Συνδικαλιστική Ομοσπονδία τέτοια αιτήματα είναι ανήκουστο, επειδή αυτοί οι άνθρωποι υποστηρίζουν το νεοφιλελευθερισμό. Αυτός είναι ο αντίκτυπος της Τυνησίας.

Εν τω μεταξύ, οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι έχουν επιδεινωθεί τον τελευταίο καιρό. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 12%, αλλά ο πραγματικός αριθμός είναι 24 ή 25%. Οι τιμές των τροφίμων είναι εκτός ελέγχου. Ένα κιλό ντομάτες -ένα βασικό αγαθό- είναι δυο δολάρια. Συνήθως ήταν 35 σεντς, λίγο καιρό πριν. Αυτό είναι απαγορευτικά ακριβό σε μια χώρα όπου οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα έχουν μισθό περίπου 26 δολάρια μόνο το μήνα. Το ζήτημα της πείνας είναι πραγματικό. Και τώρα το ΔΝΤ πιέζει την κυβέρνηση για την κατάργηση των επιδοτήσεων στις τιμές της βενζίνης.

Αυτά αποτελούν τους κύριους λόγους που έχει σημειωθεί αύξηση των αγώνων των εργαζομένων κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών -και οι άνθρωποι στη Δύση συχνά δεν το γνωρίζουν. Κάθε μέρα υπάρχει μια απεργία -και κατά την έναρξη των τελευταίων κινητοποιήσεων, υπήρχαν 12 μεγάλες απεργίες. Η κυβέρνηση προσπάθησε να τις κλείσει αμέσως με την υπόσχεση ότι όλες οι απαιτήσεις των εργαζόμενων θα γίνονταν δεκτές.

Τα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ επικεντρώνονται πάντα στην υποτιθέμενη απειλή του «ισλαμικού ριζοσπαστισμού» στην Αίγυπτο, όπως και στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Είναι ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός ένας παράγοντας στην Αίγυπτο σήμερα;

Mostafa: Δύο φορές μέχρι τώρα, η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει αρνηθεί να καλέσει σε μια πανεθνική απεργία ή μια πανεθνική διαδήλωση. Πρώτα το 2006, και πάλι φέτος δεν υποστήριξε την «ημέρα της οργής».

Είναι ακόμα η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στη χώρα, αλλά αρνούνται να ενταχθούν σε μια αντιπαράθεση με την κυβέρνηση. Είναι πραγματικά το εργατικό κίνημα και η ριζοσπαστική νεολαία που αποτελούν την κινητήριο δύναμη και όχι η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η Αδελφότητα εξακολουθεί να είναι το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης με την πιο μεγάλη επιρροή, αλλά δεν είναι πίσω από τις τωρινές διαδηλώσεις.

Πολλοί νέοι και εργαζόμενοι που εμπλέκονται στο κίνημα κατά τις τελευταίες δύο εβδομάδες είναι ευνοϊκά διακείμενοι σε δημοκρατικές και σοσιαλιστικές ιδέες. Ακόμη και πολλοί από τους νέους που υποστηρίζουν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους είναι ανοικτοί σε μια διαφορετική ανάλυση -μια ανάλυση που δεν βλέπει τη σύγκρουση ως Ισλάμ εναντίον της Δύσης. Σε μια διαδήλωση, για παράδειγμα, ένα άτομο προφανώς θρησκευόμενο έφερε μια πικέτα που έγραφε ότι δεν έχει σημασία αν είστε χριστιανοί ή μουσουλμάνοι, όλοι ενωμένοι στον αγώνα.

Αυτό είναι μια μεγάλη αλλαγή από την 1η Ιανουαρίου, όταν βίαιες επιθέσεις εναντίον χριστιανικών εκκλησιών έκανε να φαίνεται σαν η χώρα να βρίσκεται στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών. Πέρυσι, σημειώθηκαν οι περισσότερες επιθέσεις εναντίον χριστιανικών εκκλησιών από κάθε άλλη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου. Σήμερα, όμως, υπάρχουν πολλοί Χριστιανοί που έχουν προσχωρήσει σε κοινό αγώνα με τους μουσουλμάνους κατά της αστυνομίας και του διεφθαρμένου κράτους, έστω και αν οι εκκλησιαστικοί ηγέτες τους κάλεσαν να μείνουν μακριά από τις διαδηλώσεις.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι υπάρχει ένα έδαφος για την Αριστερά για να αναπτυχθεί. Υπάρχει νέο αίμα στο κίνημα, και η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι εκτός των σημερινών αγώνων. Είναι η Αριστερά που αναλαμβάνει αυτόν τον αγώνα, μαζί με νέους ριζοσπάστες.

Τι μπορούν οι υποστηρικτές σε διεθνές επίπεδο να κάνουν για να βοηθήσουν το αιγυπτιακό κίνημα;

Mostafa: Ο Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, ο πρώην επιθεωρητής ατομικών όπλων (IAEA -International Atomic Energy Agency) και ηγέτης του δημοκρατικού κινήματος, κάλεσε πρόσφατα την υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή.

Αλλά αυτό είναι εντελώς λάθος. Οι ΗΠΑ ήταν ο βασικός υποστηρικτής του καθεστώτος στην Τυνησία και με μεγάλη διαφορά το πιο σημαντικό στήριγμα του αιγυπτιακού κράτους. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι εν μέρει υπεύθυνη για τις αγριότητες που διαπράχθηκαν από το καθεστώς Μουμπάρακ και δεν θέλουν πραγματικά δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Οι ακτιβιστές στις ΗΠΑ, ως εκ τούτου, έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν απαιτώντας από τις ΗΠΑ να σταματήσουν την υποστήριξή τους προς την αιγυπτιακή κυβέρνηση και τις προσπάθειές της να διατηρήσει το διεφθαρμένο και αυταρχικό καθεστώς της.

Η μετάφραση έγινε από τον Άγγελο Κ

Category: Χωρίς κατηγορία