Δημοκρατικά δικαιώματα και Wikileaks



«Ο ιδρυτής του Wikileaks Τζούλιαν Ασάνζ θα είναι πολύ τυχερός αν παραμείνει ζωντανός. Οι φανατικοί κραυγάζουν εναντίον του».[1]

Belfast Telegraph

Η δραματική αυτή διατύπωση από τη (βορειο)ιρλανδέζικη συντηρητική εφημερίδα περιγράφει με περιεκτικό τρόπο τον κίνδυνο που διατρέχουν σήμερα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες τα δημοκρατικά δικαιώματα. Η άρχουσα τάξη, οι πολιτικοί της διαχειριστές και οι βαρόνοι των ΜΜΕ έχουν βάλει ως στόχο το δραστικό περιορισμό δημοκρατικών ελευθεριών που έχουν κατακτηθεί με το αίμα των εργαζομένων.

Οι «φανατικοί» που αναφέρει η Belfast Telegraph δεν είναι άλλοι από το επίσημο πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο. Ρεπουμπλικάνοι πολιτικοί (με προεξάρχουσα την Σάρα Πέιλιν) ζητούν χωρίς περιστροφές τη δολοφονία από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ του Ασάνζ και όσων σχετίζονται με τις αποκαλύψεις του Wikileaks. Ο πρώην προεδρικός υποψήφιος Mike Huckabee δήλωσε ότι όποιος διέρρευσε τις πληροφορίες στο Wikileaks θα πρέπει να δικαστεί για προδοσία και να εκτελεστεί.

Τη μαζική προπαγάνδα της δολοφονικής εκστρατείας κατά του Ασάνζ ενορχηστρώνουν μεγαλοδημοσιογράφοι και ΜΜΕ. Τα περισσότερα ΜΜΕ στις ΗΠΑ είτε σιωπούν είτε συντάσσονται ανοικτά με τους πολιτικούς και των δυο κομμάτων εξουσίας για τη δικαστική δίωξη (και εμμέσως ή ευθέως για τη δολοφονία) του Ασάνζ. Ο William Kristol, συντάκτης του Fox News, έγραψε στην Weekly Standard ότι θα πρέπει η CIA να «εξουδετερώσει» τον ιδρυτή του Wikileaks.[2] Στην Washington Times εμφανίστηκε άρθρο στο οποίο υπήρχε φωτογραφία του Ασάνζ με την επιγραφή «Καταζητείται ζωντανός ή νεκρός». Ο συντάκτης του άρθρου γράφει μεταξύ άλλων:

«Ο Τζούλιαν Ασάνζ αποτελεί κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Ενθαρρύνει και υποβοηθά τρομοκράτες στον πόλεμό τους κατά της Αμερικής. Η κυβέρνηση θα πρέπει να επιλύσει αυτό το πρόβλημα -αποτελεσματικά και δια παντός».[3]

Ιδιωτικοποίηση της κρατικής λογοκρισίας

Στην περίπτωση του Wikileaks έχουμε την πλήρη εφαρμογή αυτού που εύστοχα ονομάστηκε «ιδιωτικοποίηση της κρατικής λογοκρισίας». Στην εκστρατεία λογοκρισίας και καταστολής συμμετείχαν ιδιωτικές επιχειρήσεις (Amazon, PayPal, EveryDNS, Tableau) για να σιγήσουν οι servers και οι χρηματικές εισφορές προς το Wikileaks. Για πολλοστή φορά, αποδεικνύεται ότι τα ιδεολογήματα του «λιγότερου κράτους» είναι για τους αφελείς. Στην πραγματικότητα έχουμε το συνασπισμό ενός ολοένα ισχυρότερου κατασταλτικά κράτους, ιδιωτικών επιχειρήσεων και προπαγανδιστικού μηχανισμού (ΜΜΕ) ενάντια σε όσους αντιστέκονται. Και το πιο δυσοίωνο, οι πιο «ζωηροί» απειλούνται πλέον ακόμα και με φυσική εξόντωση…

Αυτό που προφανώς διακυβεύεται είναι η ελευθερία του τύπου (και συνακόλουθα του λόγου). Για πρώτη φορά (με τόσο απροκάλυπτο τρόπο) είδαμε κρατικές υπηρεσίες, ιδιωτικές επιχειρήσεις, ΜΜΕ, να προσπαθούν να αποκρύψουν και να λογοκρίνουν την ενημέρωση με ένα τρόπο που προσιδιάζει σε δικτατορικά καθεστώτα. Η προπαγανδιστική μηχανή των αναπτυγμένων «δημοκρατικών» καπιταλιστικών χωρών πολύ συχνά υποκριτικά καταγγέλλει καθεστώτα όπως του Ιράν, της Κίνας, της Βορείου Κορέας για λογοκρισία. Σήμερα οι «δημοκρατικές χώρες» εφαρμόζουν τις ίδιες ακριβώς πρακτικές που (υποτίθεται) ότι καταγγέλλουν. Αν η Ελλάδα έχει γίνει πειραματικός κοινωνικός χώρος για την επιβολή πολιτικών που γυρίζουν το ρολόι της ιστορίας στον 19ο αιώνα, η Ουγγαρία γίνεται το πείραμα της δραστικής περιστολής της ελευθερίας του Τύπου και του λόγου:

«Ο χωρίς προηγούμενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση νέος ουγγρικός νόμος, ο οποίος ετέθη σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου, προβλέπει την επιβολή προστίμου έως και 730.000 ευρώ στα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα σε περίπτωση «προσβολής του δημοσίου συμφέροντος, της δημόσιας τάξης και της ηθικής ή σε περίπτωση μετάδοσης μεροληπτικών πληροφοριών», χωρίς ωστόσο αυτές οι έννοιες να προσδιορίζονται σαφώς.

Επιτρέπει επίσης στο νεοσύστατο Συμβούλιο των Μέσων Ενημέρωσης τον έλεγχο όλων των μέσων και των εγγράφων ενός οργάνου του Τύπου, πριν ακόμη διαπιστωθεί αδίκημα. Σύμφωνα με το κείμενο, οι δημοσιογράφοι είναι υποχρεωμένοι να αποκαλύπτουν τις πηγές τους για θέματα που άπτονται της εθνικής ασφάλειας».[4]

Είναι ενδεικτικό ότι οι περισσότερες κυβερνήσεις στην Ε.Ε. σιώπησαν για το νόμο στην Ουγγαρία και άλλες τον κατήγγειλαν υποκριτικά. Καμία κυβέρνηση ωστόσο δεν έχει κινήσει διαδικασίες για την επιβολή κυρώσεων κατά της ουγγρικής κυβέρνησης.

Είναι σαφές ότι η ερευνητική δημοσιογραφία βρίσκεται πλέον στο στόχαστρο των δυτικών καπιταλιστικών καθεστώτων και των κατασταλτικών τους μηχανισμών. Η ερευνητική δημοσιογραφία είναι εκείνη που αποκαλύπτει «κρατικά μυστικά», δηλαδή στοιχεία και πολιτικές που οι κυβερνήσεις θέλουν να αποκρύψουν από τους πολίτες τους. Η δημοσιογραφία αυτού του είδους έχει μεγάλη παράδοση στις ΗΠΑ -από τις αποκαλύψεις για το βρώμικο πόλεμο στο Βιετνάμ, στο σκάνδαλο Ουότεργκέιτ, στις σφαγές αμάχων στο Ιράκ. Ο Eric Lichtblau, δημοσιογράφος των The New York Times, και η Dana Priest της Washington Post -που έχουν κερδίσει το βραβείο Pulitzer για την αποκάλυψη απόρρητων προγραμμάτων της κυβέρνησης Μπους- προειδοποιούν ότι η δίωξη του Wikileaks θα θέσει σε κίνδυνο την ερευνητική δημοσιογραφία συνολικά. Ακόμα και η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Washington Post σε editorial εκφράζει την αντίθεση της με τη δίωξη του Wikileaks αναγνωρίζοντας ότι:

«[…] η κυβέρνηση δεν έχει καμιά δουλειά απαγγέλλοντας κατηγορίες σε κάποιον που δεν είναι κατάσκοπος και ο οποίος δεν δεσμεύεται νομικά να μην αποκαλύψει κρατικά μυστικά […] με αυτόν τον τρόπο θα ποινικοποιηθεί η ανταλλαγή πληροφοριών και θα τεθούν σε κίνδυνο οργανισμοί μέσων μαζικής ενημέρωσης».[5]

Ο σημερινός καπιταλισμός, της οικονομικής κρίσης και της χρόνιας ανεργίας, έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που δεν ανέχεται ούτε καν τα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα. Σε αυτήν την εκστρατεία λογοκρισίας και καταστολής συμμετέχουν σχεδόν το σύνολο των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών με προεξάρχουσες ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Σουηδία.

Και, ασφαλώς, η εκστρατεία σπίλωσης του Τζούλιαν Ασάνζ αποτελεί μέρος της κατασταλτικής μηχανής. Οι κατηγορίες εναντίον του Ασάνζ για σεξουαλική κακοποίηση από τις σουηδικές αρχές αποτελούν προπέτασμα καπνού με σκοπό την έκδοσή του από τη Σουηδία στις ΗΠΑ. Πολύ περισσότερο που οι κατηγορίες αυτές προέρχονται από δυτικές κυβερνήσεις που έχουν επιδείξει πλήρη αναισθησία για την καταπίεση των γυναικών σε Σαουδική Αραβία, Ιράκ, Αφγανιστάν.

Την υπεράσπιση του Ασάνζ έχουν αναλάβει και φεμινιστικές οργανώσεις. Η Katrin Axelsson της ομάδας γυναικών κατά του βιασμού (Women Against Rape) επεσήμανε σε επιστολή της στην εφημερίδα Guardian της Μεγάλης Βρετανίας:

«Πολλές γυναίκες στη Σουηδία και τη Βρετανία απορούν για τον ασυνήθιστο ζήλο με τον οποίο ο Τζούλιαν Ασάνζ διώκεται για καταγγελίες βιασμού … Παρόλο που η Σουηδία έχει τον υψηλότερο κατά κεφαλήν αριθμό αναφερόμενων βιασμών στην Ευρώπη και ο αριθμός αυτός έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, οι καταδίκες για βιασμό έχουν μειωθεί. Στις 23 Απρίλη του 2010, η Carina Hägg και η Nalin Pekgul (αντίστοιχα βουλευτής και πρόεδρος της ένωσης Σοσιαλδημοκρατικών Γυναικών στη Σουηδία), έγραψαν στη Göteborgs-Posten ότι “μέχρι και το 90 τοις εκατό όλων των αναφερθέντων βιασμών δεν παίρνουν ποτέ το δρόμο προς το δικαστήριο”. Το 2006, μόλις έξι άνθρωποι καταδικάστηκαν για βιασμό αν και σχεδόν 4.000 άνθρωποι είχαν κατηγορηθεί.

Υπάρχει μια μακρά παράδοση στη χρήση του βιασμού και της σεξουαλικής επίθεσης για πολιτικούς λόγους που δεν έχουν καμία σχέση με την ασφάλεια των γυναικών. Στον Νότο των ΗΠΑ, το λιντσάρισμα των μαύρων ανδρών συχνά το δικαιολογούσαν με το ότι δήθεν μια λευκή γυναίκα είχε βιαστεί ή απλά την είχαν κοιτάξει».[6]

Στην εκστρατεία κατά του Wikileaks υπάρχει επιπλέον ένα ακόμα γεγονός που ο διεθνής τύπος αποκρύπτει συστηματικά. Είναι οι συνθήκες κράτησης του αμερικανού Bradley Manning, του 22χρονου στρατιωτικού που κατηγορείτε ότι διέρρευσε τα κρατικά έγγραφα στο Wikileaks. Βρίσκεται υπό περιορισμό στο κελί του επί 23 ώρες την ημέρα, απαγορεύεται να έχει μαξιλάρι και σεντόνια, όπως επίσης να ασκείτε στο κελί του. Του επιτρέπεται μόλις μιας ώρας περιπάτου στον αυλόγυρο της φυλακής, αλλά μόνος του, χωρίς δικαίωμα να παρακολουθεί ειδήσεις ή να μιλήσει σε δημοσιογράφους. Ο Manning, αντιμετωπίζει κατηγορίες που επισείουν την ποινή των 52 (!) ετών φυλάκισης. Η πρόθεση της αμερικανικής κυβέρνησης είναι να λυγίσει ο Manning και να κατηγορήσει τον Τζούλιαν Ασάνζ ότι τον «παρακίνησε σε κατασκοπία» ενάντια στις ΗΠΑ.[7]

Κίνημα και ενημέρωση

Η υπόθεση του Wikileaks επαναφέρει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης το ζήτημα της κρίσης της ενημέρωσης. Η ενημέρωση-πληροφόρηση, που αποτελεί ένα από τα βασικά επίπεδα μιας δημοκρατικής οργάνωσης της κοινωνίας, τίθεται σε όλο και μεγαλύτερη αμφισβήτηση. Θα έλεγε κανείς ότι και η ενημέρωση τείνει να μετατραπεί από δικαίωμα σε εμπόρευμα, αλλά δεν είναι αυτό το βασικό πρόβλημα. Τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς μπροστά στα μάτια μας μία μετάλλαξη ακόμα και αυτού του μοντέλου πληροφόρησης (πληροφόρηση-εμπόρευμα). Η ενημέρωση δεν ακολουθεί ούτε καν τους κανόνες της αγοράς και του κέρδους, αλλά τείνει να ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τον σκληρό πυρήνα των μηχανισμών εξουσίας: τους μηχανισμούς καταστολής. Εφημερίδες και κανάλια λειτουργούν απροκάλυπτα σαν γραφεία τύπου της αστυνομίας, των μεγάλων επιχειρήσεων και κάθε αντιδραστικού και σκοταδιστικού οργανισμού: της εκκλησίας, των ρατσιστικών οργανώσεων, όλων των καθεστωτικών ιδεών και απόψεων.

Για όλους τους ανθρώπους που τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί να αγωνίζονται υπερασπίζοντας τα δικαιώματά τους, η πληροφόρηση ήταν ένα από τα προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν: πώς θα κάνουν γνωστά στην υπόλοιπη κοινωνία τα αιτήματά τους και τις κινητοποιήσεις τους; Οι μηχανισμοί πληροφόρησης όχι μόνο δεν παρείχαν αυτή τη δυνατότητα-δικαίωμα, αλλά στην πραγματικότητα πάντοτε στάθηκαν με ιδιαίτερο φανατισμό εχθρικοί απέναντι σε κάθε κινητοποίηση.

Απέναντι σε αυτή την έλλειψη και σε αυτό το πρόβλημα, έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται εναλλακτικές προσπάθειες ενημέρωσης, κυρίως μέσω του διαδικτύου. Οι διαδικτυακοί τόποι ενημέρωσης, αποκάλυψης και παρουσίασης της αλήθειας, προσπαθούν να καλύψουν το κενό που παρουσιάζεται όλο και μεγαλύτερο μέρα με τη μέρα, μέσα από την μετατροπή, ακόμα και των πιο σοβαρών καναλιών και εφημερίδων, σε χυδαίους λιβελογράφους και φανατικούς εχθρούς κάθε προοδευτικής κίνησης.

Πρέπει να το πούμε όμως καθαρά: ούτε αυτές οι «εναλλακτικές» προσπάθειες αποτελούν πραγματικές απαντήσεις στο πρόβλημα της ενημέρωσης. Γιατί τελικά το πρόβλημα δεν είναι ποιος θα πει την αλήθεια και όλη την αλήθεια, αλλά πώς θα μπορέσουν οι εργαζόμενοι και οι νεολαία να δημιουργήσουν τα δικά τους συλλογικά εργαλεία πληροφόρησης και ενημέρωσης. Πώς οι μάζες θα μπορέσουν οι ίδιες να ασκήσουν και να διαχειριστούν αυτό το δικαίωμα συλλογικά.

Μια πρώτη απάντηση σε αυτό θα μπορούσε να ήταν η δημιουργία εναλλακτικών και δημοκρατικών κέντρων πληροφόρησης, από τις μαζικές οργανώσεις του κινήματος.

Υπάρχει όμως κάτι πιο ουσιαστικό που πρέπει να σκεφτούμε: τα κέντρα πληροφόρησης (τα μεγάλα και τα μικρά κανάλια, οι μεγάλες και οι μικρές εφημερίδες) που πρωτοστατούν σήμερα στην οργάνωση της επίθεσης ενάντια στους εργαζόμενους και τη νεολαία, να καταληφθούν από τους εργαζόμενους και τη νεολαία για να τα διαχειριστούν δημοκρατικά, προς όφελος όλης της κοινωνίας.

Ίσως αυτό να φαίνεται αρκετά «ακραίο». Όμως στην πραγματικότητα δεν μας έχουν αφήσει περιθώρια να σκεφτούμε πολλές άλλες λύσεις…

Η υπόθεση Wikileaks και Τζούλιαν Ασάνζ μας υπενθυμίζει με τον πιο έντονο τρόπο ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική στιγμή: είτε το εργατικό κίνημα και η Αριστερά θα παρέμβουν αποφασιστικά και νικηφόρα στη συγκυρία είτε μας περιμένει μια πολύ σκοτεινή εποχή. Πολλές φορές στο παρελθόν οι καπιταλιστές για να ξεπεράσουν την κρίση τους δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν έκτατα μέτρα (φασισμός, δικτατορία). Σήμερα βιώνουμε μια διολίσθηση των αστικών κοινοβουλευτικών δημοκρατιών σε όλο και πιο αυταρχικές πρακτικές. Οι μόνοι που μπορούν να σταματήσουν αυτόν τον κατήφορο προς τον αυταρχισμό είναι η Αριστερά και το κίνημα.

Άγγελος Κ

Category: Χωρίς κατηγορία