Εκτυπώστε το
Πώς το σύστημα, με την ευγενική χορηγία και της Αριστεράς, έχει μετατρέψει έναν δυναμικό καπιταλισμό σε …αόρατο
Σ” ένα κόσμο που το 2009 είχε πληθυσμό 6.768.167.712 κατοίκους, η Ελλάδα των 11.260.000 κατοίκων αποτελούσε το 0,166% του πλανήτη. Ωστόσο, ο ελληνικός καπιταλισμός κατέχει την 22η θέση στον κόσμο στη λίστα των πιο πλούσιων χωρών.
Ας δούμε πώς εξειδικεύεται αυτό σε μερικά βασικά χαρακτηριστικά του, που αποτελούν τους πυλώνες της δυναμικής του:
1. Μέχρι το 2009 ήταν πρώτος στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο. Το 2010 έγινε δεύτερος, κατέχοντας το 14,8% του συνόλου της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας. Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος αποτελείται από 2.974 πλοία συνολικής χωρητικότητας 175.540.000 τόνων. Όμως, αν συνυπολογιστεί ότι ελέγχουν και το στόλο άλλων, μικρότερων πλοιοκτητών, φτάνουμε στο 20% περίπου του παγκόσμιου στόλου! Ο υπό ελληνική σημαία στόλος είναι πέμπτη δύναμη στον κόσμο (αυτό σημαίνει ότι πολλά ελληνόκτητα πλοία ταξιδεύουν με ξένη σημαία – τους συμφέρει καλύτερα) και πρώτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κατέχοντας το 39,7% του συνόλου.
Μέχρι το τέλος του 2009 οι Έλληνες εφοπλιστές (μια συμπαγής ομάδα περίπου 400 πλοιοκτητών) είχαν παραγγείλει τη ναυπήγηση 748 νέων πλοίων, χωρητικότητας 64,9 εκατ. τόνων, κυρίως στα ναυπηγεία της Νότιας Κορέας και της Κίνας.
Οι εγκατεστημένες στην Ελλάδα περίπου 1.300 ναυτικές επιχειρήσεις απασχολούν πάνω από 12.000 υπαλλήλους. Το ξένο συνάλλαγμα από ναυτιλιακές υπηρεσίες το 2009 ήταν 13,552 δισ. ευρώ, έναντι 19,188 δισ. ευρώ το 2008 – η πτώση οφείλεται σε μείωση του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου και σε μεγάλη πτώση των τιμών των ναύλων. Το συνάλλαγμα αυτό αντιστοιχεί στο 5,6% του ΑΕΠ!
Οι Έλληνες εφοπλιστές συνήθως αποφεύγουν τη δημοσιότητα – εξάλλου δεν υποχρεούνται καν να δημοσιεύουν ισολογισμούς, ενώ έχουν 57 φοροαπαλλαγές και η συνειοσφορά τους στη φορολογία είναι μικρότερη και από των μεταναστών! Όμως, είναι επιχειρηματικά παρόντος, με εμφανή τη συμμετοχή τους σε τουριστικές εγκαταστάσεις, ναυτικές συγκοινωνίες εσωτερικού και εξωτερικού, αεροπορία, τράπεζες και άλλους τομείς όπου η συμμετοχή τους είναι λιγότερο -ή και καθόλου- γνωστή.
2. Έχει ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο και επεκτατικό στο εξωτερικό τραπεζικό τομέα: Οι ελληνικές τράπεζες, από τη στιγμή που άνοιξαν τα βόρεια σύνορα το 1989-1990 με τη διάλυση των Ανατολικών καθεστώτων, προχώρησαν αμέσως «στους δρόμους τους παλιούς», όπως τότε γράφαμε. Αυτή την περίπου εικοσαετία μέχρι σήμερα, η επέκταση των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια και τις Ανατολικές χώρες όχι μόνο ήταν καλπάζουσα αλλά μάλλον και πρωτοφανής στην ταχύτητά της. Σήμερα, στα μέσα του 2010, λειτουργούν περίπου 3.500 υποκαταστήματα των ελληνικών τραπεζών σ” αυτές τις χώρες – χωρίς να λογαριάζουμε και την επέκταση των μεγάλων κυπριακών τραπεζών στις ίδιες περιοχές. Ταχύτατη είναι επίσης η επέκταση των ελληνικών τραπεζών στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια. Να σημειώσουμε επίσης ότι στην αρχή αυτής της περιόδου οι ελληνικές τράπεζες αποσύρθηκαν τελείως από τις δυτικές αγορές, πουλώντας τα καταστήματα που είχαν σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ρίχνοντας το βάρος τους σε πιο παρθένες αγορές.
Τα καθαρά κέρδη των ελληνικών τραπεζών από τα υποκαταστήματά τους στο εξωτερικό ήταν μεγάλα. Για την Εθνική, το 45% του συνόλου των κερδών της οφείλεται στα κέρδη από τα καταστήματά της στην Τουρκία. Για την Alpha Bank ήταν το 24% του συνόλου των κερδών της. Για την EGNATIA το 33% και για την Πειραιώς το 41%. Σημειώνουμε ότι στην τραπεζική κρίση που ξέσπασε από το 2008 στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν σημειώθηκε ούτε μία χρεοκοπία ελληνικής τράπεζας – έστω και μικρής. Φυσικά στηρίχτηκαν από το Δημόσιο με 28 δισ. ευρώ και τελευταία με άλλα 10 δισ. ευρώ από το «πακέτο» του Μνημονίου, αλλά στις ΗΠΑ και σε ευρωπαϊκές χώρες είχαμε χρεοκοπίες τραπεζών παρά τη στήριξη του τραπεζικού τομέα.
3. Έχει χιλιάδες επιχειρήσεις με παρουσία στις Βαλκανικές χώρες, την Ανατολική Ευρώπη, τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Τουρκία, την Αίγυπτο κ.λπ.
Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσες – ίσως χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν εγκατασταθεί σ” αυτές τις χώρες και τις εκμεταλλεύονται, επωφελούμενες από τα χαμηλά μεροκάματα, την απουσία ισχυρών συνδικάτων, την απουσία πλαισίων προστασίας της εργασίας, την απουσία περιβαλλοντικών δεσμεύσεων για την επιχειρηματική δραστηριότητα, τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος που ευνοεί την εξαγορά κυβερνητικών αξιωματούχων κ.λπ. κ.λπ. Ανάμεσα σ” αυτές τις χιλιάδες επιχειρήσεις είναι και πολλές που έκλεισαν τα εργοστάσιά τους στην Ελλάδα και μετεγκαταστάθηκαν σ” αυτές τις χώρες. Πολλές από αυτές είχαν πάρει στο μεταξύ κρατικές επιδοτήσεις με βάση τον αναπτυξιακό νόμο…
Να σημειώσουμε ότι ένα σημαντικό μέρος αποτελούν 480 ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία, με εργοστάσια, εμπορικές και παντός άλλου τύπου αντιπροσωπείες, συνεργαζόμενες πολλές φορές με Τούρκους επιχειρηματίες. Το σύνολο των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία είναι περίπου 6 δισ. δολάρια. Η σημαντικότερη απ” αυτές ήταν η εξαγορά της τουρκικής τράπεζας FINANS BANK από την Εθνική το 2009 με 4,5 δισ. δολάρια. Ειδικά το 2009, έτος οικονομικής κρίσης για την Ελλάδα, επενδύθηκαν στην Τουρκία από Έλληνες καπιταλιστές 780 εκατ. δολάρια. Για να κάνουμε τις συγκρίσεις, ο τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αντιπροσωπεύονται από 10 επιχειρήσεις με συνολική επένδυση 30 εκατ. ευρώ. Και παρ” όλα αυτά ήταν αρκετό να έρθει πρόσφατα ο Ερντογάν στην Ελλάδα με πολυμελή αντιπροσωπεία Τούρκων επιχειρηματιών για ν” αρχίσει το κλαψούρισμα ότι οι Τούρκοι θα «καταλάβουν οικονομικά» την Ελλάδα…
Ο ιδιωτικός τομέας
Ας μπούμε όμως βαθύτερα στο αρχιπέλαγος του σύγχρονου ελληνικού καπιταλισμού, εξετάζοντας τον ελληνικό ιδιωτικό καπιταλιστικό τομέα.
• Κατασκευαστικές εταιρείες: Ένας ισχυρός και σύγχρονος καπιταλιστικός κλάδος, που δραστηριοποιείται επίσης με επιτυχία και στο εξωτερικό. Ελληνικές κατασκευαστικές κατασκευάζουν από διυλιστήρια στη Σ. Αραβία, αυτοκινητόδρομους στην Πολωνία, οικιστικά συγκροτήματα στη Ρωσία, κάθε λογής δημόσια και ιδιωτικά έργα σε όλη την έκταση των Βαλκανίων.
• Ελληνικές πολυεθνικές: Ναι, από την Ελλάδα ενεργούν ή είναι εγκατεστημένες 216 ελληνικές πολυεθνικές! Ο κατάλογος που δίνει η «Ναυτεμπορική» δεν είναι ακόμη ολοκληρωμένος – υπάρχουν και άλλες. Αυτές όλες ενεργούν σε όλο τον κόσμο με έδρα την Ελλάδα. Να σημειώσουμε ότι σ” αυτές δεν περιλαμβάνονται τραπεζικές και ναυτιλιακές εταιορείες.
• Υπεράκτιες (off shore) εταιρείες: Υπερχώριες τις αποκαλούν μερικοί και είναι εκατοντάδες. Ένας ολόκληρος ανεξέλεγκτος κόσμος επιχειρήσεων, όπως φάνηκε από τα σκάνδαλα της τελευταίας περιόδου. Δρουν ασύδοτα, με την ανοχή ή και κάλυψη των κυβερνήσεων και του καθεστώτος, προστατεύοντας τομείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας από τη φορολόγηση, ξεπλένοντας «βρόμικο» χρήμα από τομείς μαφιόζικης καπιταλιστικής δραστηριότητας (ναρκωτικά, όπλα, trafficing κ.λπ.). Ένας μισθωτός που κάνει μια φορολογική παρατυπία ή ένας μικρομαγαζάτορας που δεν έχει τακτοποιημένα χαρτιά μπορούν να οδηγηθούν στη φυλακή ή στη χρεοκοπία, αλλά για τις αποδεδειγμένα πέραν των νόμων δραστηριότητες των πολυεθνικών υπάρχει ασυλία.
• Μερικά χτυπητά παραδείγματα ελληνικών επιχειρήσεων μεγάλης εμβέλειας: Στην Ελλάδα εδρεύει η INTRALOT, δεύτερη εταιρεία στον κόσμο στον τομέα τυχερών παιχνιδιών. Όλα της τα τερματικά και άλλα μηχανήματα, αλλά και το λογισμικό, είναι ελληνικής τεχνολογίας και παράγονται από την INTRACOM των 2.500 εργαζομένων. Η 3Ε COCA COLA είναι η δεύτερη σε κύκλο εργασιών μετά την πρώτη στις ΗΠΑ. Ελληνικής ιδιοκτησίας και με εργοστάσια σε πάνω από 30 χώρες, με πάνω από 30 εταιρείες σε χώρες με συνολικό πληθυσμό περίπου 500 εκατ. ανθρώπων. Οι ελληνικές χαλυβουργίες παράγουν πάνω από 2,5 εκατ. τόνους χάλυβα το χρόνο, καλύπτοντας τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς αλλά και εξάγοντας στο εξωτερικό. Αναφέρουμε το συγκρότημα της ΒΙΟΧΑΛΚΟ με 90 εταιρείες σε πολλές χώρες. Η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ βρίσκεται σε πολλές χώρες, μεταξύ αυτών και οι ΗΠΑ, παράγοντας τσιμέντο από 7 εργοστάσια. Αλλά και επιχειρήσεις με ισχυρή μετοχική συμμετοχή του Δημοσίου δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες και κατέχουν δεκάδες άλλες επιχειρήσεις. Αναφέρουμε τον ΟΤΕ (κατέχει πολλές εταιρείες τηλεπικοινωνιών – τηλεφωνίας σε όλα τα Βαλκάνια), τα ΕΛΠΕ κ.λπ. Πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημασία του ενεργειακού κλάδου, με την παρουσία της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ, της ΔΕΣΦΑ κ.λπ., αλλά και με τη συμμετοχή σε σημαντικά ενεργειακά δίκτυα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Καπιταλιστική «εποποιία»
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε και με άλλα σοβαρά μεγέθη στη βιομηχανία, το εμπόριο, την τεχνογνωσία, τον τουρισμό κ.λπ. Αλλά όσα αναφέραμε δειγματοληπτικά αρκούν για να δώσουν μια πρώτη εικόνα για το δυναμισμό του ελληνικού καπιταλισμού, ιδιωτικού και δημόσιου. Δεν τα αναφέρουμε προφανώς για να δοξάσουμε τον ελληνικό καπιταλισμό, αλλά για να πούμε ότι η ελληνική εργατική τάξη αλλά ακόμη περισσότερο οι εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα δεν έχουν πάρει ποτέ το μερίδιο που δικαιούνται από την ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού. Μέχρι και το 2008 και για 14 συνεχόμενα χρόνια η αύξηση του ελληνικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ήταν από 3 έως 5,6% σε ετήσια βάση. Από τους ταχύτερους και διαρκέστερους ρυθμούς ανάπτυξης στον κόσμο. Μια πραγματική εποποιία για τον νεοελληνικό καπιταλισμό, μια εποποιία κερδών και επέκτασης. Ωστόσο, οι Έλληνες εργαζόμενοι και οι εργαζόμενοι μετανάστες δεν πήραν παρά ψίχουλα από αυτή την ανάπτυξη, ενώ η φτώχεια σταθεροποιήθηκε στο 20% και πάνω και ο επίσημος δείκτης της ανεργίας (που κρύβει μεγάλο μέρος της πραγματικής ανεργίας) παρέμεινε κοντά στο 10%.
Ένας …αόρατος καπιταλισμός
Ο ελληνικός καπιταλισμός έχει καταφέρει να είναι σχεδόν …αόρατος. Σαν να μην υπάρχει! Για τα δύο μεγάλα κόμματα και το ΛΑΟΣ εξηγείται γιατί τον καλύπτουν: η …εξαφάνιση του ελληνικού καπιταλισμού βολεύει τη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας, τη συνέχιση της άδικης αναδιανομής του πλούτου. Όμως πώς να εξηγήσει κανείς ότι και τα αριστερά κόμματα διστάζουν να μιλήσουν για τον ελληνικό καπιταλισμό, να αποκαλύψουν τις διαστάσεις του και τη δυναμική του; Τα πάντα συζητιούνται σ” αυτή τη χώρα, αλλά οι λέξεις ελληνικός καπιταλισμός και πολύ περισσότερο η αποκάλυψη και αποτύπωση της πραγματικότητάς του είναι πράγματα που σπανίως θα συναντήσει κανείς ακόμη και στις δημόσιες τοποθετήσεις της Αριστεράς. Συνήθως μιλάνε με άλλες εκφράσεις, όπως «οι 200 οικογένειες», «η ολιγαρχία», «η πλουτοκρατία» κ.λπ. Μάλιστα, εφευρίσκουν διάφορα επίθετα για να τον χαρακτηρίσουν: καθυστερημένος, εξαρτημένος, μεταπρατικός κ.λπ. είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που έχει εφεύρει η Αριστερά για να …συσκοτίσει την πραγματικότητα ενός από τους πιο δραστήριους, σύγχρονους αλλά και σκληρούς καπιταλισμούς του κόσμου. Με αυτό τον τρόπο, ο ελληνικός καπιταλισμός, εκτός από τις μεγάλες οικονομικές του επιτυχίες, έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα αδιαπέραστο σχεδόν προπέτασμα καπνού που τον καλύπτει. Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής διανόησης και μάλιστα της Αριστερής έχει αποδεχτεί τη θεωρία της «Ψωροκώσταινας». Με μια τέτοια κακομοίρικη ανατομία του ελληνικού καπιταλισμού, οι κυβερνήσεις και τα κόμματα του κεφαλαίου καταφέρνουν να πείθουν την ελληνική εργατική τάξη και τον ελληνικό λαό ότι δεν πρέπει να έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από έναν καθυστερημένο και εξαρτημένο καπιταλισμό. Αντί να διεκδικούν απ” αυτόν δικαιώματα, καλά θα κάνουν να αγωνιστούν εναντίον των ξένων «αφεντικών» του ελληνικού καπιταλισμού, που δεν τον αφήνουν να προοδεύσει και να ανοίξει τα φτερά του… Όλο αυτό βέβαια επιτρέπει επίσης σε μια αριστερούτσικη ελίτ να συμπαρίσταται ή και να εντάσσεται στην «καλή κοινωνία», διεκδικώντας και κατέχοντας ρόλους στην καλλιτεχνία, τη μουσική, το θέατρο, τη λογοτεχνία και άλλους τομείς και εκδηλώσεις, που φτιασιδώνουν με άλλοθι «προοδευτικότητας» και «ελευθερίας» τον ελληνικό καπιταλισμό. Ποιος διακινδυνεύει αυτά τα προνόμια και τους ρόλους με το να τα βάλει ευθέως με τον ελληνικό καπιταλισμό; Γι” αυτό, το να μιλάς ευθέως γι” αυτόν είναι γραφικότητα, είναι tres banal…
Φυσικά, στην προέκταση μιας τέτοιας στάσης έρχεται και η συνεχής αναζήτηση για τη συμμετοχή στη διακυβέρνηση, με προγράμματα «εξυγίανσης» της ελληνικής οικονομίας, η οποία βρίσκεται όχι από το 2008 αλλά …γενικώς σε διαρκή κρίση. Βέβαια ο ελληνικός καπιταλισμός δεν έχει ανοιχτά αυτιά για να ακούσει τέτοιες προτάσεις για συμμετοχή στη διακυβέρνηση. Δεν θέλουν καμιά Αριστερά. Καλό είναι να στέκεται στο περιθώριο, πολλές φορές και σαν μια σεβαστή γραφικότητα. Μόνο σε επικίνδυνες για το καθεστώς στιγμές καλείται να βοηθήσει να ξεπεραστεί η κρίση του. Όπως ήταν η «οικουμενική» κυβέρνηση του 1989, με τη συμμετοχή και των δύο μεγάλων κομμάτων της Αριστεράς. Για λίγο, μέχρι να περάσει η άμεση κρίση, κι ύστερα ξανά από την αρχή.
Τελικά, η σε μεγάλο βαθμό ενσωμάτωση της αριστερής διανόησης, ο κυβερνητισμός στην Αριστερά, η έλλειψη ταξικής προσέγγισης κ.λπ. έχουν ευθεία σχέση με την άρνηση της Αριστεράς να αναγνωρίσει τον αντίπαλό της, τον ελληνικό καπιταλισμό, και να τον στοχοποιήσει χωρίς περιστροφές. Γιατί αν κάνεις κάτι τέτοιο, οι συνέπειες είναι προφανείς: δεν μπορείς να συναγελάζεσαι με την «καλή κοινωνία», δεν μπορείς να είσαι «χρήσιμος» στη «διακυβέρνηση του τόπου», δεν είσαι αξιοσέβαστο μέλος του επίσημου πολιτικού συστήματος, δεν έχεις ασυλία από τον ελληνικό καπιταλισμό, τους μηχανισμούς του και τα κόμματά του.
Σημείωση: Το κείμενο αυτό συνειδητά δεν ασχολήθηκε με την κρίση του ελληνικού καπιταλισμού. Όχι γιατί αυτή δεν υπάρχει, αλλά γιατί πρέπει πρώτα να ξέρουμε τι είναι αυτό που είναι σε κρίση.
Category: Εσωτερικά
Πολύ ενδιαφέρον. Αναδημοσίευσα. Καλό υπόλοιπο του καλοκαιριού.
Σύντροφε Αντώνη να περνάς καλά στις διακοπές σου…
Θεώρησα εξαιρετικά ενδιαφέρον το άρθρο γιατί:
Α) Επιτέλους, κάποιος μιλάει για τον ελληνικό καπιταλισμό.
Β) Γιατί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι διανοούμενοι της Αριστεράς ασχολούνται με μακροσκελείς εμβριθείς αναλύσεις για την κρίση (και προφανώς καλά κάνουν) αλλά ελάχιστα έως καθόλου με τα ιδεολογήματα που περνούν στον λεγόμενο «μέσο εργαζόμενο». Είναι ο ελληνικός καπιταλισμός «καθυστερημένος», με απλά λόγια πράγματι η «χώρα δεν παράγει τίποτα»; Φράση που την ακούς διαρκώς στα ΜΜΕ και στις συζητήσεις των «απλών» (;) ανθρώπων στους χώρους δουλειάς. Πράγματι οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα είναι υπερβολικά πολλοί; Ο δημόσιος τομέας είναι μεγάλος; Η «απελευθέρωση της αγοράς», οι ιδιωτικοποιήσεις, πράγματι έχουν ως αποτέλεσμα την πτώση των τιμών των προϊόντων; Πράγματα δηλαδή που ακούς αλλά κανείς απ’ όσους τα ισχυρίζονται δεν μπαίνει στον κόπο να φέρει και στοιχεία για τους ισχυρισμούς του.
Η δύναμη του «αυτονόητου», του «δεδομένου». Αλλά αυτό αποτελεί τη δύναμη της ιδεολογίας: πρόκειται για εμπεδωμένες συνειδητά και συστηματικά καλλιεργημένες δοξασίες και ως τέτοιες δεν χρειάζονται καμιά απόδειξη.
Το κενό αυτό στην Αριστερά είναι επείγον να καλυφθεί. Να δημιουργήσουμε μια άλλη «αυτονόητη» διήγηση στην «αυτονόητη» ιδεοληψία που καλλιεργεί η άρχουσα τάξη.
Άγγελος Κ
Συμφωνώ απόλυτα Άγγελε. Κι εγώ έμαθα πράγματα από το κείμενο που δεν γνώριζα. Και δεν αυτοεξαιρούμαι στο σημείο αυτό από την «κοινή λογική» των πολλών. Για αυτό και το βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρον.
Η σχέση Αριστεράς/»κονής λογικής» ήταν πάντα σχέση διαόλου/λιβανιού. ΟΡΑ: http://elme-alzefy.blogspot.com/2010/07/blog-post_24.html#comments. Πόσω μάλλον τώρα που τα ιδεολογικά εφόδια τού α λα γκρεκ φιλελευθερισμού συνοψίζονται σε 2 σελίδες (μαζί με την εκφώνηση!).
Η common sense ρητορική περί πειρατικής ελληνικής ολιγαρχίας, έξωθεν επιβεβλημένου εκσυγχρονισμού και ιδιότυπου ελληνικού κρατισμού ολισθαίνει εύκολα σε ευεργετική και εξυγιαντική επίδραση τού …Μνημονίου (http://enthemata.wordpress.com/2010/07/25/pesmazoglou/).
Πωπω! σουπερ κειμενο. Χτες μολις μιλουσα με ενα ταξιτζη που ελεγε αυτα που γραφεις -στο περιπου. Αρα, υποθετω οτι… ο κοσμος τό’χει τούμπανο!
Το διαδιδω γενικα, όπου μπορώ, και το μεταφερω στο μπλογκ μου. Ευχαριστω απο τωρα
Να είσαι καλά φίλη Rodia…
Άγγελος Κ
Πολλοί όντως δεν τα γνωρίζουν αυτά τα δεδομένα, όμως αυτό που συχνά σκέφτομαι είναι τι ακριβώς ενώνει εμένα με τον χ Έλληνα εφοπλιστή ή τραπεζίτη. Λέμε δηλαδή «Ελληνικός Καπιταλισμός» αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Αν π.χ. την Άλφα τράπεζα την είχε ένας γαλλικός ή γερμανικός όμιλος τραπεζών ποια θα ήταν η διαφορά για εμάς; Εφόσον κάτι δεν είναι κρατικό (και όχι μόνο κρατικό αλλά να λειτουργεί και σωστά) τότε τι μας νοιάζει αν είναι ελληνικό ή κινέζικο;
Άρα το το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα, είτε το αφεντικό μας είναι ο Δασκαλόπουλος, είτε ο Μπιλ Γκέιτς, τα χρήματα κατατίθενται στις ίδιες ελβετικές τράπεζες και ακολουθούν τους ίδιους επιχειρηματικούς κανόνες. Οπότε πού είναι το όφελος του ότι ο ελληνικός καπιταλισμός μεγαλουργεί;
Δεν είναι λοιπόν ελληνικός, είναι απλά καπιταλισμός.
Η ανάγνωση του πολύ καλού αυτού άρθρου δείχνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις πάνε καλά στο εξωτερικό επειδή εκεί οι επιχειρηματικές συνθήκες περιλαμβάνουν το πιο φτηνό εργατικό δυναμικό. Για παράδειγμα η Φολί στην Κίνα, η ΕΤΕ στην Τουρκία, οι πολλές μικρές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια των 300-400 ευρώ μισθών, η Πειραιώς στην Αίγυπτο, οι υπόλοιπες τράπεζες στην Ανατολική Ευρώπη, η Κόκα Κόλα στη Νιγηρία όπου έχει αν δεν κάνω λάθος το μεγαλύτερο εργοστάσιό της, η Ιντραλότ κυρίως σε τριτοκοσμικές χώρες. Αν λοιπόν οι ελληνικές επιχειρήσεις διαπρέπουν στον υπό ανάπτυξη κόσμο τότε αυτό εξηγεί γιατί δεν τα καταφέρνουν στην Ελλάδα που το βιωτικό επίπεδο είχε πλησιάσει πάρα πολύ το μέσο ευρωπαικό.
Μπορεί να υπάρχουν και εξαιρέσεις αλλά οι περισσότεροι, όπως ο Μαίλης στις ΗΠΑ που έφαγε τα μούτρα του ή η ΕΤΕ που έφυγε από δυτικές αγορές (αυτό κατά τύχη της βγήκε σε καλό) κτλ.
Οι Ελληνικές επιχειρήσεις στις σύγχρονες δυτικές οικονομίες δεν τα καταφέρνουν το ίδιο, και γι” αυτό θέλουν η Ελλάδα να οπισθοδρομήσει με μειώσεις μισθών που θα προσεγγίζουν τις χώρες στις οποίες τα πάνε καλά..
Την Ελλάδα την θέλουν μόνο για τη διαπλοκή που έχουν με το κράτος και για να παίρνουν έτοιμες πίτες και πακέτα…
Αντίθετα, αν οι εταιρείες αυτές είχαν καλύτερη τεχνογνωσία, εξειδίκευση και οργάνωση, θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις δυτικοευρωπαικές οικονομίες και άρα να μας βοηθήσουν να πάμε προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω όπου μας σπρώχνουν τώρα.
Αν υπήρχαν εταιρείες π.χ. τεχνολογικού εξοπλισμού που δεν επαναπαύονταν στην διαπλοκή τους με το κράτος για να πουλάνε τηλεφωνικά κέντρα και οθόνες στο ελληνικό δημόσιο, τότε θα έπρεπε να έχουν ανακαλύψει κάποια καινοτόμα προιόντα για να τα πουλάνε στο εξωτερικό. Επειδή όμως αυτό δεν συνέβη και οι Έλληνες επιχειρηματίες είναι και λίγο τεμπέληδες και θέλουν την ευκολία τους, κατάντησε το κράτος να ζει πολλούς «επιχειρηματίες» με ολέθριες συνέπειες στην πραγματική ελληνική οικονομία. Τελικά πολλοί από αυτούς, με έμμεσους ή και πιο άμεσους τρόπους, ζούσαν από το κράτος όπως ζει ένας δημόσιος υπάλληλος.
Σταματάω εδώ γιατί έθιξα πολλά θέματα.
Εξαιρετικό! Επιτέλους πρέπει να γίνει γνωστό ποιοι έχουν τα λεφτά σε αυτή τη χώρα. Δυστηχώς ο κόσμος έχει πιστεί ότι «όλοι φταίμε». Φυσικά όπως πάντα τα ΜΜΕ πρωτοπορούν στον αγώνα της παραπληροφόρησης. Σήμερα όμως η τεχνολογία μας δίνει τα μέσα να αντιστρέψουμε αυτή την κατάσταση. Γι’αυτό τέτοια άρθρα πρέπει να αναπαράγονται, ώστε να διαβάζονται από όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο. Αναδημοσίευσα και εγώ.
Μπραβο ωραιο κειμενο και αναλυτικη παρουσιαση.
Αγαπητέ φίλε Greek Rider
Με δεδομένη την εκτίμηση μου προς εσέ, επέτρεψε μου να εκφράσω κάποιες διαφωνίες.
Δεν είναι ακριβές ότι το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Κατά τη γνώμη μου, η σωστή διατύπωση θα ήταν η εξής:
Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα όσον αφορά τα κέρδη του και την αναζήτηση ευκαιριών. Έχει πατρίδα όσον αφορά τα ταξικά του συμφέροντα. Ο καπιταλισμός είναι ένα ανταγωνιστικό σύστημα που σημαίνει: μέσω του ανταγωνισμού τα κεφάλαια συγκροτούνται, μεγεθύνονται, συγκεντροποιούνται, εκσυγχρονίζονται και επιβάλλουν στην εργατική τάξη την εργασιακή πειθαρχεία και συνακόλουθα την ταξική κυριαρχία και εκμετάλλευση.
Αναπόφευκτα ο ανταγωνισμός φέρνει τα κεφάλαια αντιμέτωπα με άλλα αλλότρια, «ξένα» κεφάλαια. Αυτός είναι και ο κυριότερος όρος ύπαρξης των εθνικών κρατών αλλά και των εθνικών μυθολογιών. Οι αστικές επαναστάσεις δημιούργησαν τα έθνη και τις εθνικές μυθολογίες. Το κεφάλαιο εξακολουθεί να χρειάζεται το έθνος για την υπεράσπιση του εθνικού κεφαλαίου απέναντι στα αλλοεθνή.
Δεν πρόκειται για καμιά απάτη, για «εξαπάτηση των μαζών». Αν όντος σε κάποια τάξη ανήκει το έθνος, αυτή είναι η αστική τάξη. Το δημιούργησε ιστορικά, το κατέχει πραγματικά (ως εμπράγματο περιουσιακό στοιχείο, όχι δηλαδή απλά και μόνο σε επίπεδο ιδεοληψίας) και το ελέγχει ιδεολογικά, οικονομικά, πολιτικά.
Όλες οι εταιρείες έχουν πατρίδα. Το αυτό ισχύει και για τις πολυεθνικές εταιρείες, που για πολλούς είναι (υποτίθεται) υπερ-εθνικές.
Οι πολυεθνικές χρειάζονται τη δύναμη του κράτους τους, για να τις προστατεύσει από τον ανταγωνισμό. Ο Thomas Friedman, δημοσιογράφος που έχει στενές σχέσεις με το State Department των ΗΠΑ, συνόψισε με τον καλύτερο τρόπο αυτό το γεγονός (New York Times, 28 Μάρτη 1998):
«Το αόρατο χέρι της αγοράς δεν θα λειτουργούσε ποτέ χωρίς την «κρυμμένη» σιδερένια γροθιά. Τα McDonald’s δεν θα μπορούσαν να ανθήσουν χωρίς τη McDonnell Douglas. Η «κρυμμένη» σιδερένια γροθιά που καθιστά τον κόσμο ασφαλή για τις τεχνολογικές εταιρείες της Silicon Valley ονομάζεται ο στρατός των ΗΠΑ, η αεροπορία της, το ναυτικό της».
Καθόλου τυχαία καμιά πολυεθνική δεν είναι πραγματικά πολυεθνική στη σύνθεση του κεφαλαίου της ή του διοικητικού της μηχανισμού. Από τις τριάντα μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ μόνο πέντε έχουν κάποιον αλλοδαπό σε διοικητικές θέσεις, ενώ συνολικά οι αλλοδαποί κατέχουν μόλις το 2% σε διοικητικές θέσεις στις μεγάλες επιχειρήσεις των ΗΠΑ. Στις είκοσι μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Ιαπωνίας μόλις σε δύο υπάρχουν αλλοδαποί σε διοικητικές θέσεις. Ελάχιστες είναι οι πολυεθνικές στις οποίες πάνω από το 10% των μετοχών τους ανήκουν σε αλλοδαπούς.
Γράφεις:
«Οπότε πού είναι το όφελος του ότι ο ελληνικός καπιταλισμός μεγαλουργεί;»
Τώρα αυτό είναι μια τεράστια συζήτηση!
Πράγματι οι εργαζόμενοι δεν έχουν λόγους να πανηγυρίζουν. Ωστόσο, υπάρχουν ζητήματα που αναπόφευκτα χρειάζονται απαντήσεις. Στους εθνικούς ανταγωνισμούς ποια πρέπει να είναι η θέση της Αριστεράς και ειδικότερα:
Στις ελληνοτουρκικές διαφορές η μεγάλη πλειοψηφία της Αριστεράς έχει πάρει «εθνική στάση»: σύμφωνα με αυτή τη γραμμή, η Τουρκία είναι υπεύθυνη για τη διαμάχη και η Ελλάδα αμυνόμενη. Στο «Με αφορμή» γι’ αυτό επιμένουμε στις αναλύσεις για τα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό από μια σκοπιά, κατά τη γνώμη μας, διεθνιστική.
Το ζήτημα θέτει ακόμα πιο δύσκολα ερωτήματα: Σε περίπτωση πολέμου τι κάνει η Αριστερά; Υπάρχουν από πατριωτικές θέσεις μέχρι τον εθνικό ντεφιτισμό (ήττα της πατρίδας σ’ έναν πόλεμο είναι το μικρότερο κακό) των Μπολσεβίκων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Διαφωνώ, επιπλέον, και στη θέση ότι ο ελληνικός καπιταλισμός τα πάει καλύτερα σε τριτοκοσμικές χώρες. Αυτό δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει και να είναι στην 22η θέση των πιο πλούσιων χωρών (απαντάω αξιωματικά σχεδόν λόγω οικονομίας χώρου).
Το κείμενο του ιστορικού Δημήτρη Λιβιεράτου το θεώρησα σημαντικό ακριβώς γιατί ανήκει σε μια παράδοση που στην Αριστερά είναι φοβερά μειοψηφική. Στην τροτσκιστική πτέρυγα της Αριστεράς που θεωρούσε, και θεωρεί, τον ελληνικό καπιταλισμό αναπτυγμένο και την Ελλάδα ιμπεριαλιστική χώρα. Το βιβλίο του Παντελή Πουλιόπουλου Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική επανάσταση στην Ελλάδα (1934) ήταν τομή στην ανάλυση για τον ελληνικό καπιταλισμό και σε ρήξη με τη «σοβιετική»-σταλινική ανάλυση. Στη σημερινή εποχή ο Γιάννης Μηλιός και η ομάδα των Θέσεων είναι οι πλέον συνεπείς στην ίδια λογική. Προτείνω ανεπιφύλακτα το εξαιρετικό βιβλίο του Μηλιού Ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός, εκδόσεις Κριτική.
Σταματάω εδώ, γιατί έθιξα πολλά!
Μια πρόταση προς εσένα φίλε Greek Rider και τον Αντώνη (Radical Desire). Φυσικά η πρόσκληση μπορεί να απευθυνθεί και σε άλλους. Να κάνουμε μια ανοικτή συζήτηση όχι στον περιορισμένο χώρο των σχολίων, αλλά με κείμενα για τα ζητήματα αυτά: «Ελληνικός καπιταλισμός σήμερα», «Εθνικά ζητήματα».
Με εκτίμηση
Άγγελος Κ
Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Τελεία.
Η φράση «Ελληνικός Καπιταλισμός» έχει μία χρηστικότητα στο κείμενό σου αλλά είναι αδόκιμη (πχ. η VODAFONE Hellas ανήκει σε αυτόν? Αν «ανήκει», τότε ποια η σύνδεση της Τουρκικής θυγατρικής της ΕΤΕ με την ΕΤΕ? Αν δεν ανήκει και ανήκει στον «Αγγλικό Καπιταλισμό», τότε ποιος ο λόγος να τα διαχωρίζουμε? Υπάρχει διαχωρισμός στην ιεραρχία και στην εκμετάλλευση μεταξύ VODAFONE και ΟΤΕ?). Η μόνη χρηστικότητα που βλέπω είναι η διαπίστωση μέσα από το κείμενο του πως το κεφάλαιο μεγενθύνει τα κέρδη του παγκοσμίως αποδίδοντας όλο και λιγότερα στους λαούς.
Ο κοινωνικός ανταγωνισμός έχει πλέον σπάσει τα σύνορα των εθνών – κρατών. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε πεπερασμένα σχήματα ερμηνείας του, που ανατρέχουν στην εποχή της συγκρότησής τους.
Και το θέμα δεν είναι να διαπιστώσουμε κάτι το τόσο απλό. Το θέμα είναι να ανακαλύψουμε πως και το έτερο στοιχείο της καπιταλιστικής αντίθεσης, οι καταπιεζόμενοι – εκμεταλλευόμενοι, θα καταφέρει να σπάσει τα εθνικά σύνορα και να διεθνοποιήσει την αντίστασή του στην επίθεση των αφεντικών. Αλλιώς θα χάνουμε διαρκώς.
Φίλε inlovewithlife
Η απάντηση μου είναι όσα γράφω στον Greek Rider πιο πάνω. Το ζήτημα δεν μπορεί να τεθεί σε σχόλια χρειάζεται μια πιο συντονισμένη συζήτηση. Και, φυσικά, δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.
Προφανώς συμφωνώ μαζί σου στο «το θέμα είναι να ανακαλύψουμε πως και το έτερο στοιχείο της καπιταλιστικής αντίθεσης, οι καταπιεζόμενοι – εκμεταλλευόμενοι, θα καταφέρει να σπάσει τα εθνικά σύνορα και να διεθνοποιήσει την αντίστασή του στην επίθεση των αφεντικών».
Άγγελος
Έχουμε πραγματικά προβλήματα, δεν έχει σημασία αν ονομάζονται καπιταλισμός ή κάπως αλλιώς. Και την ίδια στιγμή πάλι δίνουνε 25 δισεκατομμύρια στις τράπεζες. Δεν πάει άλλο. Αυτοί οι άνθρωποι που, χωρίς να φταίνε, πληρώνουνε με τη ζωή τους αυτή τη στιγμή, τι θα κάνουνε; Ξέρω εργάτες που ζούνε στις εργατικές πολυκατοικίες του Ταύρου και ψηφίζουν Καρατζαφέρη. Κάτι άλλο χρειάζεται. Αυτή τη στιγμή υπάρχουνε blogs, που μπορεί να πει κανείς οτι έχουν εθνικιστικές πινελιές, κάνουν όμως τρομερή δουλειά στην αποδόμηση κάθε κίνησης αυτής της φασιστοκυβέρνησης, μ’ ένα πολύ μαχητικό και συγκεκριμένο τρόπο. Ο Αλαβάνος, από αυτό εδώ το blog, είπε: «Έχουμε το στόμα μας κλειστό». Κι εγώ θέλω να ρωτήσω γιατί; Γιατί να έχετε το στόμα σας κλειστό; Υπάρχει η αλήθεια ή όχι; Όποιος ήταν «ξύπνιος» και έκλεψε και έφτιαξε τη ζωή του, τώρα ότι έγινε έγινε και το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω; Υπάρχει μνήμη ή όχι; Τι θα πει «έχουμε το στόμα μας κλειστό», δηλαδή λήθη παντού και να χτίσουμε μια ενότητα πάνω σε τι; Ο αγράμματος εργάτης που έχει μια οικογένεια να θρέψει, που πληρώνει, πληρώνει, πληρώνει όλη μέρα και στο τέλος επιστρέφει στο φτωχό δυαράκι της εργατικής πολυκατοικίας και ξέρει ότι δεν έχει τίποτα να αφήσει στα παιδιά του, δεν έχει τρόπο και τόπο για αναλύσεις του καπιταλιστικού φαινομένου, σχεδόν κι εγώ δεν έχω. Η πραγματικότητα αυτή τη στιγμή είναι κυριολεκτικά συντριπτική και ταυτόχρονα γύρω μας υπάρχει πολύς πλούτος, επομένως μια χαρά είναι ο καπιταλισμός, αφού παράγει τόσο χρήμα και τόσα προϊόντα, μόνο που δεν πάει στα χέρια που τα παράγουν, αλλά συγκεντρώνεται στους κλέφτες. Έτσι σκέφτεται ο κόσμος, δεν σκέφτεται ότι φταίει ο καπιταλισμός, και στο κάτω κάτω ο καπιταλισμός είναι ένα αφηρημένο σχήμα ερμηνείας του πραγματικού κόσμου, οι άνθρωποι τα κάνουν όλα, επομένως δώστε τους, καταγγείλτε τους όλους με τα ονόματα τους! Αυτό να πείτε στον Αλαβάνο αν θα του ξαναπάρετε συνέντευξη, τώρα που κατεβαίνει για περιφερειάρχης. Και κάτι άλλο. Υπάρχουν επιχειρήσεις που έγιναν τίμια και επιχειρήσεις που χτίστηκαν με μαύρο χρήμα, λαθρεμπόριο, αίμα. Στα χωριά και στις μικρές πόλεις ο κόσμος τα ξέρει αυτά, ποιος είναι ποιος. Κατά τα άλλα αυτό το blog είναι εξαιρετικό έτσι κι αλλιώς, άλλο αν έχω και τις διαφωνίες μου.
Σίγουρα δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.
Κατά τη γνώμη μου όμως το να ανιχνεύουμε εθνικές διαιρέσεις στο κεφάλαιο (υπό τον απαράβατο όρο βέβαια ότι αντανακλώνται στην πράξη με συγκεκριμένες συμπεριφορές των φορέων του και όχι σε υπερβατικό επίπεδο) έχει αποκλειστικά και μόνο τη χρησιμότητα της καλύτερης πρόβλεψης των μελλοντικών του κινήσεων και της εκμετάλλευσης των πιθανών αντιθέσεων εντός του προς όφελος των κοινωνικών αγώνων.
Σε αντίθετη περίπτωση (πχ. στην περίπτωση της σημερινής κρίσης υπήρχαν πολλοί σύντροφοι που επέρριπταν ευθύνες γι” αυτή (και) στο «Γερμανικό κεφάλαιο» λες και οι Ελληνικές εταιρείες ή οι Γαλλικές είναι αλλού) μπαίνουμε σε επίκίνδυνες ατραπούς σκέψης, που έκαναν φοβερή ζημιά στους λαούς και ενίσχυσαν τον εθνικισμό τσακίζοντας την αριστερά σε παλαιότερες εποχές.
Σίγουρα λοιπόν πρέπει να αποφεύγουμε τέτοιους αδόκιμους όρους.
Το ζουμί είναι οτι το κεφαλαιο (οι πλουσιοι, δλδ, οποιοι και να ειναι αυτοι, προσωπα, εταιρειες, κλπ) καταλαβε τη σημασια/δυναμη της ενοτητας, ενω οι λαοι (έθνη, κρατη, φτωχος κοσμακης, κλπ) παραπαιουν διαιρεμενοι και ετοιμοι να σκλαβωθουν εθελοντικα (οξυμωρο; οχι και τοσο!) σε οποιον «καλυψει» τις αναγκες τους.
Καθως φαινεται ομως, υπαρχει ακομα πολυς δρομος ίσαμε την εξαθλιωση που θα πυροδοτησει σημαντικες εξελιξεις. (ξαναδιαβαζω το «The Red Star Over China» του Edgar Snow και ειμαι επηρρεασμενη)
[…] http://aformi.wordpress.com/2010/08/05/%cf%80%cf%8e%cf%82-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%cf%83%cf%84%ce%b… […]
[…] http://aformi.wordpress.com/2010/08/05/%cf%80%cf%8e%cf%82-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%cf%83%cf%84%ce%b… […]
Δεν καταλαβα γιατι το κειμενο δινει σειρα παραδειγματων αντι να δωσει το βασικο στοιχειο: ποια ηταν η αυξηση των κερδων των ελληνικων επιχειρησεων συνολικα και ποια η αυξηση των μισθων σε αυτες.
Παρεπιμπτοντως, το οτι η «φτωχεια» εχει μεινει στο 20% δεν σημαινει τιποτα απο μονο του μια και ο δεικτης ειναι σχετικος ως γνωστος. Αν το εισοδημα ολων μας 20πλασιαζοταν η σχετικη φτωχεια ακομα στο 20% θα ηταν, αλλα θα ηταν αστειο να πουμε οτι 20% των Ελληνων παρεμειναν φτωχοι!
ως γνωστον εννοουσα βεβαια.
Άγγελε ευχαρίστως να συμμετέχω σε μια τέτοια κουβέντα για τα εθνικά θέματα η οποία και για μένα είναι δύσκολη.
Για το θέμα του ελληνικού καπιταλισμού δεν έχω αντίρρηση με αυτά που λες αλλά και πάλι βλέπω ότι ιδίως σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Βεβαίως με την «σιδερένια γροθιά» των ΗΠΑ στο ΙΡΑΚ ή αλλού πολλές επιχειρήσεις τους ωφελήθηκαν, αλλά όμως ο αμερικανικός καπιταλισμός είναι σε πτώση και οι πολεμικές τους επιχειρήσεις επιταχύνουν την οικονομική τους κατάρρευση. Αντίθετα ο Κινέζικος καπιταλισμός, χωρίς επεκτατικούς πολέμους και επιθετική πολεμική μηχανή, ανεβαίνει ραγδαία.
Γι” αυτό εγώ νομίζω ότι ο καπιταλισμός σήμερα -ιδίως σήμερα πολύ περισσότερο από ότι πριν 10 ή 15 χρόνια- είναι ισχυρός όταν βασίζεται σε χαμηλό εργατικό κόστος, λίγα ή καθόλου συνδικαλιστικά δικαιώματα και ελευθερία των αγορών. Αυτά δίνουν στο καπιταλιστικό κράτος-φορέα του, πολύ περισσότερη ισχύ από ότι η πολεμικές του μηχανές.
Οι Έλληνες είναι δεύτεροι μεγαλύτεροι καταθέτες στις τράπεζες της Ελβετίας. Δεν μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς τι σημαίνει γι” αυτούς Ελλάδα και συνεπώς δεν κατανοώ τι σημαίνει ελληνικός καπιταλισμός. Μόνο όσοι έχουν εξασφαλίσει κάποια ειδικά προνόμια (εφοπλιστές, μιζαδόροι, κρατικοδίαιτοι) έχουν κάποιο σημείο επαφής με την χώρα. Αν αυτά κοπούν θα φύγουν και αυτοί.
Νομίζω ότι η εθνικότητα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών είναι εντελώς τυχαία και άσχετη με το θέμα. Αν δεν μας επηρεάζει το αν ο ιδιοκτήτης κάποιων μεγάλων επιχειρήσεων είναι Έλληνας ή Γερμανός τότε γιατί αναφερόμαστε στον Ελληνικό καπιταλισμό;
Ο μόνος λόγος που η στρατιωτική ισχύ έχει σήμερα σημασία είναι για την συμμόρφωση με την διεθνή νομιμότητα του ίδιου του καπιταλισμού: Αν για παράδειγμα μια αγορά είναι κλειστή τότε η χώρα θεωρείται εχθρική για τις ΗΠΑ. Αν η Ελλάδα δεν γίνει παράδειγμα νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής χώρας τότε υπάρχει κίνδυνος ένοπλης σύρραξης με την Τουρκία.
Σε αυτό το πλαίσιο θα ήταν καλό να μεταπηδήσουμε στην κουβέντα που αναφέρεις.
Η στρατιωτική εξουσία είναι νομίζω το ζουμί μίας τέτοιας συζήτησης (δλδ κινούμενης γύρω από τα εθνικά – διεθνή ζητήματα). Η στρατιωτική εξουσία και ο ρόλος που αυτή σήμερα παίζει για τη διατήρηση της παγκοσμιοποιημένης καπιταλιστικής αγοράς και την καταστολή των αντιστάσεων απέναντί της. Το πόσο έχει παγκοσμιοποιηθεί το κεφάλαιο φαίνεται ίσως από την μετάλλαξη των εθνικών στρατών σε ενιαίο στρατό διατήρησης του στάτους κβο. Τώρα, αν πάμε σε λογικές «αυτοκρατορίας» των Νέγκρι – Χαρντ δεν ξέρω αλλά σίγουρα αρκετά από τα επιχειρήματά τους έχουν αξία.
Αγαπητοί μου φίλοι Inlovewithlife και Greek Rider
Συγνώμη για την καθυστέρηση στην απάντηση αλλά είχα κάνει μια μικρή καλοκαιρινή απόδραση.
Νομίζω ότι όσο προχωράει η συζήτηση γίνεται καθαρό ότι το ζήτημα έχει πολλές (και δυσπρόσιτες!) πλευρές. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε αυτά τα ζητήματα όχι μόνο δεν υπάρχει ομοφωνία, αλλά ούτε καν μια άποψη που να έχει τη σαφή πλειοψηφία. Επομένως ανοίγεται πεδίον δόξης μεγάλο για ομηρικές συζητήσεις και θεωρητικές αναλύσεις…
Για παράδειγμα στο ζήτημα της Αυτοκρατορίας των Νέγκρι – Χαρντ που αναφέρει ο Inlovewithlife. Το βιβλίο έχει υποστεί σφοδρή κριτική και στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύ παλιά προβληματική που οδηγεί στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε η διαμάχη του Κάουτσκι με τον Λένιν αφορούσε αν ο καπιταλισμός οδηγείτο σε ένα παγκόσμιο στάδιο όπου οι εθνικές διαφορές θα ξεπερνιούνταν (ο Κάουτσκι το ονόμαζε αυτό «υπεριμπεριαλισμό») και θα δημιουργείτο μια παγκόσμια υπερεθνική αστική τάξη. Ο Λένιν χωρίς να αρνείται τη διεθνή διάσταση του καπιταλισμού -την τάση του να ξεπερνά τα εθνικά σύνορα, να δημιουργεί τη διεθνή αγορά, τις διεθνικές επενδύσεις κ.λπ.- θεωρούσε ουτοπική τη θεωρία του «παγκόσμιου καπιταλισμού». Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα (και λίαν επίκαιρη!) η διαμάχη Λένιν-Κάουτσκι.
Η ιστορία (ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος) δικαίωσε τον Λένιν στη διαμάχη, ωστόσο η συζήτηση έρχεται και επανέρχεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διαρκώς.
Επειδή το θέμα είναι ακανθώδες θα θέσω απλά κάποια ερωτήματα, για να φανεί ότι καλό είναι να προχωρήσουμε σε αναλυτικά κείμενα γιατί διαφορετικά, αναγκαστικά η άποψή μας (δηλαδή όλων μας) θα είναι ελλιπής και σχηματική.
Είναι αλήθεια ότι η «παγκοσμιοποίηση» (όρος πολυφορεμένος που, κατά τη γνώμη μου, συσκοτίζει την αλήθεια γιατί εμπεριέχει αστική νεοφιλελεύθερη ιδεολογία) οδηγεί στην υποβάθμιση του ρόλου του κράτους και της στρατιωτικής ισχύος;
Τότε πως εξηγείται το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν στρατιωτικές δαπάνες πολλαπλάσιες όλων των ανεπτυγμένων χωρών; Είναι αυτό άσχετο με την αμερικανική ηγεμονία (οικονομική-πολιτική-ιδεολογική) στο σύγχρονο κόσμο; Αν οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ είναι σε τελική ανάλυση σε βάρος τους τότε γιατί τις συνεχίζουν; (με δεδομένο ότι έχουν τα καλύτερα think tank του κόσμου γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτό είναι σε βάρος τους -αν είναι;).
Η Κίνα ναι μεν αναπτύσσεται οικονομικά αλλά και παράλληλα διαρκώς αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες εκσυγχρονίζοντας το στρατό της. Κάποιοι ήδη τις υπολογίζουν γύρω στο 10% του ΑΕΠ της. Η Ταϊβάν ή η διαμάχη με την Ιαπωνία για τα χωρικά ύδατα είναι άλλη μια υπενθύμιση της τάσης για εδαφική εξάπλωση όλων των καπιταλιστικών κρατών. Πρόκειται για «παλιομοδίτικη» συμπεριφορά ή κάτι πιο ουσιαστικό;
Στο Αφγανιστάν το ΝΑΤΟ δηλαδή ο στρατιωτικός βραχίονας των δυτικών ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών (και όχι εν γένει του «παγκόσμιου καπιταλισμού») πήγε υπό την αμερικανική ηγεμονία και μετά από πολλές και ποικίλες διαφωνίες τόσο αναμεταξύ των δυτικών χωρών όσο και με Ρωσία-Κίνα. Στρατιωτική ισχύς, ηγεμονία μια χώρας και ανταγωνισμοί μεταξύ αναπτυγμένων και μη χωρών, πως ερμηνεύονται και πως συναρθρώνονται στον σύγχρονο κόσμο;
Η Ιαπωνία τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 ήταν η ανερχόμενη υπερδύναμη που απειλούσε την αμερικανική ηγεμονία. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Ιαπωνία είναι το δακτυλοδεικτούμενο αποτυχημένο υπόδειγμα. Αυτό είναι άσχετο με την στρατιωτικο-πολιτική της εξάρτηση από τις ΗΠΑ και τις οικονομικές συνθήκες που υποχρεώθηκε κάτω από την πίεση της κυβέρνησης των ΗΠΑ να υπογράψει;
Οι ΗΠΑ, σίγουρα, σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο βλέπουν σταθερά να μειώνεται η οικονομική τους ισχύ και ανταγωνιστικότητα. Θα ήταν και εντελώς παράλογο να διατηρήσουν το αρχικά χαώδες προβάδισμα που είχαν όταν όλοι οι υπόλοιποι ανταγωνιστές τους είχαν καταστραφεί από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ωστόσο, εξακολουθούν αν είναι η ισχυρότερη οικονομική δύναμη του πλανήτη και όχι μόνο: διαμορφώνουν τον οικονομικό χάρτη του πλανήτη κατά τα συμφέροντά τους. Η νεοφιλελεύθερη στροφή του καπιταλισμού από τη δεκαετία του 1980 έγινε κάτω από τη αμερικανική ηγεμονία και πίεση (στην πραγματικότητα αρχικά ήταν επιλογή του αμερικανικού καπιταλισμού). Ασφαλώς οι άλλες άρχουσες τάξεις του πλανήτη ακολούθησαν γιατί η νεοφιλελεύθερη στροφή τελικά εξέφραζε και τα δικά τους συμφέροντα. Αυτό ωστόσο δεν αλλάζει ότι εξακολουθούν οι ΗΠΑ να ηγεμονεύουν οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά. Είναι σαφές ότι η οικονομική και στρατιωτική ισχύς της αμερικανικής άρχουσας τάξης και του κράτους της είναι το κλειδί για την κατανόηση του νεοφιλελευθερισμού (και της λεγόμενης «παγκοσμιοποίησης»). Πως τα παραπάνω συμβιβάζονται με την έννοια του «παγκόσμιου καπιταλισμού» δηλαδή του υποτιθέμενου μαραζώματος του εθνικού κράτους; Επιπλέον, αν τελικά η «παγκοσμιοποίηση» και ο νεοφιλελευθερισμός στρέφεται κατά των ΗΠΑ (υποτίθεται ότι υποσκελίζονται από την Κίνα) γιατί οι ΗΠΑ εξακολουθούν να προάγουν το νεοφιλελευθερισμό;
Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να βάλουμε κάποιους άξονες στη συζήτηση και καθένας να γράψει ένα κείμενο που να εκθέσει την άποψή του:
«Παγκοσμιοποίηση» ή πιο ορθά (κατά τη γνώμη μου) διεθνοποίηση του κεφαλαίου σημαίνει ότι το εθνικό κράτος βρίσκεται σε πορεία να εξαφανιστεί ή τουλάχιστον να μειωθεί δραματικά ο ρόλος του;
Έχει πράγματι μειωθεί ο ρόλος του κράτους σήμερα;
Ο ιμπεριαλισμός σήμερα δεν έχει καμιά σχέση με κάποιο εθνικό κράτος αλλά αφορά «συνολικά» τους (πραγματικούς ή ανύπαρκτους) υπερεθνικούς καπιταλιστές (Νέγκρι-Αυτοκρατορία);
Σε κάθε περίπτωση να βάλουμε κάποιους άξονες στη συζήτηση στους οποίους να καταλήξουμε όλοι μαζί από κοινού.
Φιλικά
Άγγελος Κ
Ελληνικός καπιταλισμός ως όρος είναι δόκιμος γιατί φωτογραφίζει τις ελληνικές ιδιομορφίες στην ιστορική του πορεία.
Αλλά το ζήτημα είναι αλλού. Όταν μεγαλώνεις ως Έλλην με την ανάλογη εθνικιστική ιδεολογία δεν πρόκειται να πεισθείς από τον άλλον αν σου πει με λογικά επιχειρήματα ότι το σημερινό έθνος δεν είναι παρά μια ιστορική κατασκευή. Και δω είναι που κανείς (αριστερός) δεν μπορεί να προτείνει κάτι ως λύση. Και αυτό γιατί η προσκόλληση σε μία φαντασίωση είναι απαραίτητη για την εδραίωση της ταυτότητας. Αυτό είναι επίδικο αντικείμενο. Μπορεί κανείς να κάνει τον κόσμο να πετύχει τη διέλευση της εθνικής φαντασίωσης;Ή παράλληλο επίδικο θέμα, μπορεί κάποιος να κάνει τον κόσμο να αποστασιοποιηθεί από τη διεκδίκηση του πλεονάσματος; Δε βλέπω την αριστερά παρά να τρέχει πίσω απτο πλεόνασμα.
Πόσο μάλλον όταν ως άθεος επιδιώκεις να πείσεις έναν πιστό…
Μήπως η αριστερά πρέπει να σεβαστεί τις ταυτότητες του καθενός;
http://skeftikos.blogspot.com/2010/07/blog-post_10.html
αντιγραφή ….» Ανήκω στην αριστερά του ΠΑΣΟΚ», δηλώνει ανερυθρίαστα η κ. Υπουργός! Και για να μη μας μείνει καμιά αμφιβολία γι΄αυτό συνεχίζει: » Υπάρχει χώρος για τους ιδιώτες στην ενέργεια»! Δεν ανήκετε πουθενά, κυρία μου! Για την ακρίβεια, ανήκετε σε μια κατηγορία πολιτών αυτής της δύσμοιρης χώρας που την εκμεταλλεύονται κάποιοι επιτήδειοι τους οποίους έχω χαρακτηρίσει κωδικοποιημένα ως » Ιδεολογικούς-ταξικούς αποστάτες»! Είστε τιποτόφρονες! Μέχρι οι συνθήκες, οι κολλητοί, οι σχέσεις σας με την άλλη άκρη του Ατλαντικού, σας κάνουν «εξουσία»! Και τότε αρχίζει η απομυθοποίησή σας! Το ιδεολογικό σας ξεβράκωμα η ταξική σας κενότητα! Αν «ανήκετε» σε κάποια αριστερά, αυτή είναι η αριστερά που αγοράζει φτηνά τη δημοκρατία και την εξαργυρώνει με πανάκριβες βουλευτικές και υπουργικές θέσεις και πανάκριβα μοντελάκια ενδυματολογικού καρακιτσαριού! Όλα αυτά δεν συνιστούν «αριστερή ιδεολογία», τουλάχιστον με την αρχέγονη έννοια της λέξης! Και τέλος με τις βλακείες σας!
άρα και τα δυο σκαστά παραπάνω παραδείγματα «ανθρωποειδούς» .. έχουν μια προέλευση υποστήριξης και προώθησης είναι τυχαίο ..quiz ..να το αποκαλύψω με ονοματεπώνυμο την επόμενή φορά..δεν είναι καθόλου δύσκολο….
Πάρα πολύ καλό κείμενο…Αν και κατά την γνώμη μου…περιττό…
Ξέρουμε αρκετά καλά το μέγεθος των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου και επίσης γνωρίζουμε (θα έλεγα) την κρισιμότητα της κατάστασης.
Δεν είναι ώρα για αναλύσεις. Τα έχουμε ακούσει χιλιάδες φορές…Αυτό που χρειάζεται ο κόσμος είναι σχέδιο! Συγκεκριμένες προτάσεις που θα πείσουν τον κόσμο.
Αλλά η Αριστερά ονειρεύεται.!
Τι πάει να πει, εθνικοποίηση των μέσων παραγωγής;; Πως είναι δυνατόν, μια δημόσια επιχείρηση να είναι λειτουργική;
Είναι δυνατόν, ο μόνιμος δημόσιος υπάλληλος, να δουλεύει το ίδιο σκληρά με έναν ιδιωτικό;; Μπορεί ο δημόσιος τομέας να γίνει αποδοτικότερος από τον ιδιωτικό;; Μην τρελαθούμε…
Το άλλο το τρελό είναι η παύση πληρωμών του χρέους…
Μα είμαστε με τα καλά μας;; Θα μας κόψουν τον δανεισμό…Που θα βρούμε τα λεφτά και τους πόρους να για καλύψουμε την τρύπα που θα ανοίξουμε;; Με ένα γιγαντιαίο δυσλειτουργικό κράτος;;
Τι γίνεται με τις εθνικοποιήσεις;; Είναι νόμιμες;; Έχουμε το δικαίωμα να ΒΟΥΤΑΜΕ επιχειρήσεις από μετόχους με το έτσι θέλω, χωρίς να υποστούμε τις συνέπειες;;
Το κράτος, είναι εκ’ φύσεως διεφθαρμένο…Αν το μεγαλώσεις, μεγαλώνεις και την μούχλα του…
Αν δεν βρει η Αριστερά έναν πειστικό σχέδιο ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, θα ΑΠΟΤΥΧΕΙ ΞΑΝΑ! Και θα σβήσει ΜΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ από το μυαλό των Ελλήνων.
Απορώ ρε φίλε πώς μ αυτά που γράφεις, βρίσκεις το κείμενο καλό. Ή δεν ξέρεις τι σου γίνεται ή στημένος είσαι. Πάντως γέλασα με την προσπάθεια σου. Οι εθνικοποιήσεις λέει απαπα τι παρανομία. Ένώ η κλοπή της υπεραξίας του εργάτη νομιμότατη έ; Ναι ρε φίλε θα τα πάρουμε απ τους καπιταλιστές. Κι όσο για το τρελλό σου όνειρο να σβήσει η αριστερά απο το μυαλό των ελλήνων είναι όνειρο απατηλό. Όσο θα υπάρχει εργατική τάξη θα υπάρχει.
A, οκ. Όποιος διαφωνεί με τις βλακείες σας είναι στημμένος. Και εσύ τι είσαι;; Ο αγωνιστής και εγώ ο κακός μπαμπούλας;;; Έλεος. Η απάντησή σου πέρα από άθλια και προσωπική ήταν και ανώφελη. ΚΑΝΕΝΑ επιχείρημα, καμία έξυπνη ανταπάντηση, κενό, κενό, κενό. Μπράβο! Με τέτοια μυαλά θα πάει μπροστά η αριστερα. Είστε απλά για λύπηση.
Btw, για να σου χαλάσω τη ζαχαρένια, δεν είμαι υπέρ των 2 μεγάλων κομμάτων, ούτε του ΛΑ.ΟΣ, oύτε των μικρών κομμάτων, ούτε κανενός άλλου. Θα μπορούσα να ήμουν με την Αριστερά αν είχε τα @@ να δώσει απάντηση στα πρώτα, βασικά ερωτήματα, αλλά που;;;
Υπάρχει μια ένσταση στον όρο «ελληνικός καπιταλισμός», όπως τον χρησιμοποιείς.
Νομίζω ότι βασίζεσαι στην εθνική καταγωγή των καπιταλιστών και όχι στους χώρους που αυτοί δραστηριοποιούνται. Δηλαδή ένας Έλληνας που έχει δουλειές στη Νιγηρία, είναι κομμάτι του «ελληνικού καπιταλισμού» ή του νιγηριανού; Νομίζω του δεύτερου. Το ίδιο και κάποιος που δραστηριοποιείται στη Ρουμανία κ.ά.
Επίσης η συμπερίληψη του εφοπλιστικού κεφάλαιου στον «ελληνικό καπιταλισμό», όπως το θέτεις, είναι επίσης αυθαίρετη. Η μεγαλύτερη μερίδα των Ελλήνων πλοιοκτητών κατοικούν στο Σίτι και τα πλοία τους μπορούν να τα θέσουν υπό όποια σημαία θέλουν και τους συμφέρει. Ίσως μόνο η κατηγορία των ακτοπλόων μπορεί να θεωρηθεί τμήμα του «ελληνικού καπιταλισμού».
Με μια έννοια, νομίζω ότι τα πραγματικά μεγέθη του ελληνικού καπιταλισμού που σχετίζονται με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν στη χώρα μας, είναι πολύ μικρότερα απ” αυτά που αναφέρεις…
Όπως υπάρχει αμερικάνικος καπιταλισμός(και ιμπεριαλισμός) υπάρχει και ελληνικός, και αλβανικός αν θέλετε. Το τι θέση έχει στην αλυσίδα του παγκόσμιου συστήματος δεν έχει να κάνει με την ταξική του φύση, με τις παραγωγικές σχέσεις που διέπουν σαν κράτος την Ελλάδα.
Το εφπολιστικό κεφάλαιο μπορεί να έχει καταθέσεις και στη Ζιμπαμπουε και μετοχές στο Γιοχάνεσμπουργκ. Η εθνική υπόσταση του κεφαλαίου δεν πηγάζει από το που έχει τις καταθέσεις του αλλά με βάση τους νόμους ποιου κράτους συγκεντρώνει και συγκεντροποιεί το κεφάλαιο. Αυτοί οι νόμοι είναι οι ελληνικοί, αυτό και το κράτος του. Η άρχουσα τάξη της Ελλάδας για να έχουν οι Έλληνες εφοπλιστές την ίδια πατρίδα με πριν 100 χρόνια έχει θεσπίσει 52 θεσμικές περιπτώσεις φοροαπαλλαγών ώστε να έχει το εφοπλιστικό κεφάλαιο για αμτμομηχανή της. Με έναν παραλληλισμό: ακόμα και η Nike είναι αμερικάνικη κι ας γράφουν πάνω τα προϊόντα Made in India(Pakistan κ.ο.κ.).
Τέλος, «τα πραγματικά μεγέθη του ελληνικού καπιταλισμού που σχετίζονται με τις παραγωγικές σχέσεις» όπως αναφέρει ο φίλος από πάνω δεν μετριούνται ποσοτικά. Δεν γίνεται οι παραγωγικές σχέσεις να λογίζονται ποσοτικά, αλλά ως προς την ταξική τους φύση. Αυτό ίσχυε στη Ρωσία του 1900, ισχύει και σήμερα. Το αν αποτελούν βάση για έναν πανίσχυρο καπιταλισμό όπως των ΗΠΑ ή έναν «περιφερειακό»(με πολλά «») όπως της Ελλάδας δεν είναι μέτρο για τις σχέσεις, αλλά για τις δυνάμεις.
Το χρήμα δεν έχει πατρίδα. Μεταξύ των καπιταλιστών όμως γίνεται μάχη επιβίωσης (αφού το μοντέλο είναι δαρβινικό) και εκεί χρησιμοποιείται βέβαια και η ισχύς των κρατών από αυτούς που έχουν πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων (βλέπε Χαλιμπάρτον στο Ιρακ ) εις βάρος των ανταγωνιστών.
Αυτό όμως που θα χρειαζόμασταν εμείς θα ήταν ένα άλλο μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας.
Για να μη θεωρητικολογώ θα έδειχνα παραδείγματα αυτόνομης οργάνωσης και αυτοδιαχείρισης που λειτούργησαν για λίγο στην πράξη όπως τη Μαρίναλεντα στην Ισπανία το Βοργκλ στην Αυστρία, βλέπε
http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=44&t=219589
αλλά και εντός καπιταλισμού συνεταιρισμοί (όπως ο οινοποιητικός συνεταιρισμός Νάουσας τώρα ή τα Αμπελάκια παλιότερα) ή ακόμα τα σκανδιναβικά μοντέλα με αναδιανομή εισοδήματος και κοινωνικό κράτος.
Σε κάθε περίπτωση πάντως η αριστερά πρέπει να βρει ένα μίνιμουμ συνεννόησης (βλέπε τελευταίο κεφάλαιο «κομμουνιστικού μανιφέστου»).Δεν μπορεί ο καθένας να μένει σε κάποια θεωρητική ορθοδοξία .
Πράξη όχι μόνο θεωρία.
Τάμα στην Παναγιά το έχετε και εμφανίζετε αυτό το κείμενο κάθε 15αύγουστο;
Τέλος πάντων, είχα γράψει μια μικρή απάντηση πριν 2 χρόνια σαν σήμερα και είπα να την ξαναδημοσιεύσω.
Κατάλαβα τη διαφωνία σας μέσες – άκρες. Κρατάει χρόνια άλλωστε. Αλλά:
1. Στάθηκε αδύνατο δεκαπενταυγουστιάτικα να διαβάσω λεπτομερώς όλα τα σχόλια.
2. Θέλω ωστόσο να κάνω μια παρατήρηση γενικότερου ενδιαφέροντος, γιατί βλέπω μια εμμονή με τον τροτσκισμό και τη θέση του πάνω στο θέμα.
Λοιπόν, επειδή εγώ είμαι τροτσκιστής, ξέρω ένα πραγμα: Σύμφωνα με τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης το θέμα που πραγματεύεστε (ανατροπή ή ανάπτυξη κλπ) πρακτικά δεν τίθεται.
Ο ελληνικός καπιταλισμός – όπως και ο τουρκικός, ο αλβανικός ή ο νιγηριανός – είναι ώριμοι για την επανάσταση και το πέρασμα στον σοσιαλισμό, σαν μέρη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, ανεξάρτητα από τη φάση που βρίσκεται ο καθένας τους. Η αντίθετη άποψη είναι η γνωστή σταλινική άποψη που αναφέρεται ως “η θεωρία των σταδίων”. Υπεραπλουστεύω κάπως, αλλά περί αυτού πρόκειται.
Τώρα, δεν προτίθεμαι να συζητήσω για το ποια από τις δυο θεωρίες είναι σωστή, είναι λυπηρό ότι χρειάζεται ακόμη συζήτηση για αυτό το θέμα εν έτει 2010…
Πάντως η θέση του τροτσκισμού είναι αυτή. Προσοχή στις απομιμήσεις!!