Έχει η συνείδηση της εργατικής τάξης καταρρεύσει;



Του Phil Hearse από το International Viewpoint

Ταξική συνείδηση: «Η συνειδητοποίηση από τα άτομα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης πως έχουν κοινά συμφέροντα και μια κοινή κοινωνική κατάσταση. Η ταξική συνείδηση συνδέεται με την ανάπτυξη μιας «τάξης για τον εαυτό της», όπου τα άτομα στο πλαίσιο της τάξης ενώνονται με σκοπό την επιδίωξη κοινών συμφερόντων».

Online Λεξικό των Κοινωνικών Επιστημών

Η κρίση της εκπροσώπησης της εργατικής τάξης είναι ένα γνωστό θέμα στην αριστερά διεθνώς, η ιδέα ότι, είτε λόγω της στροφής προς τα δεξιά των σοσιαλδημοκρατικών και σταλινικών κομμάτων είτε λόγω της κατάρρευσης τους, η εργατική τάξη στερείται μιας πολιτικής δύναμης που να μπορεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της σε εθνικό επίπεδο.

Σε πολλές χώρες έχουν καταβληθεί προσπάθειες για να δημιουργηθούν, ή να αρχίσουν να δημιουργούνται, ευρύτερα αριστερά κόμματα που να μπορούν να καλύψουν αυτό το κενό. Ωστόσο, η ιδέα της «κρίσης του εργατικού υποκειμένου» πάει ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ότι η ταξική συνείδηση έχει μειωθεί σε τέτοιο βαθμό που η συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης δεν έχει συνείδηση του εαυτού της ως μέρος μιας τάξης που έχει τα δικά της συμφέροντα, πέραν εκείνων της άρχουσας τάξης. Χρησιμοποιώντας τη διάκριση του Λούκατς, «η εργατική τάξη είναι μια “τάξη καθεαυτή”», αλλά δεν είναι πλέον μια «“τάξη για τον εαυτό της”». Αν αυτό είναι σωστό, φυσικά, τότε έχει μεγάλη επίπτωση στη σοσιαλιστική ανάλυση και στρατηγική.

Υποστηρίζουμε εδώ ότι η ιδέα μιας εργατικής τάξης που δεν είναι πλέον μια «τάξη για τον εαυτό της» είναι μια υπερβολή, αλλά όπως και οι περισσότερες σχηματοποιήσεις βασίζεται σε πτυχές της πραγματικότητας που η Αριστερά πρέπει να τις εντοπίσει και να τις ενσωματώσει στη στρατηγική και την τακτική της. Η συνείδηση, ιδιαίτερα η συνείδηση των μαζών, είναι ένα δυναμικό στοιχείο το οποίο υπόκειται σε αλλαγές και μερικές φορές, σε περιόδους κρίσης, υπόκειται σε απότομη μεταβολή. Έτσι κάθε προσπάθεια για να συλλάβουμε και να ερμηνεύσουμε τη συνείδηση της μάζας της εργατικής τάξης είναι πιθανό να είναι μερική και μονόπλευρη. Πριν μπούμε σε λεπτομέρειες, ας πούμε κάτι σχετικά με τη μεταβαλλόμενη διάρθρωση της εργατικής τάξης, στη Βρετανία και διεθνώς.

Ο Τζον Μέιτζορ το 1996 υποστήριξε ότι «είμαστε όλοι μεσαία τάξη τώρα» -με άλλα λόγια, η βελτίωση της διαβίωσης της εργατικής τάξης έχει επιτευχθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε η διαφορά με τη μεσαία τάξη να έχει γίνει δυσδιάκριτη. Ωστόσο ο ακαδημαϊκός Phillip Bond του πανεπιστημίου Cumbria υποστήριξε πρόσφατα το ακριβώς αντίθετο -η «μεσαία τάξη» υποβιβάζεται προς την εργατική τάξη⁽¹⁾.

Ισχυρίζεται:

«Η μεσαία τάξη δεν έχει πια τη μισθολογική άνεση προς το ζην που είχε, ενώ μια νέα παγκόσμια υπερ-τάξη κατέχει πάνω από 11τρισεκατομμύρια δολάρια σε off-shore φορολογικούς παραδείσους … Πριν από σαράντα χρόνια ένας εξειδικευμένος εργαζόμενος είχε αρκετό μισθό ώστε να προσφέρει τα προς το ζην για τη γυναίκα και την οικογένειά του. Τώρα, ακόμη και ένα ζευγάρι της μεσαίας τάξης και με τα δύο μέλη της να εργάζονται με δυσκολία τα βγάζει πέρα.

Η χρυσή εποχή για τους μισθωτούς σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν μεταξύ 1945 και 1973, όταν οι μισθοί των απλών ανθρώπων που εργάζονταν έφτασαν στο υψηλότερο ποσοστό ως προς το ΑΕΠ. Από τότε οι πραγματικοί μισθοί της μεσαίας τάξης και της εργατικής τάξης έχουν παραμείνει στάσιμοι ή μειώθηκαν, ενώ το εισόδημα των πλουσίων και των σούπερ-πλουσίων έφτασε στη στρατόσφαιρα.

Τα γεγονότα είναι αδιάψευστα. Σε αντίθεση με τις αυταπάτες των φονταμενταλιστών της ελεύθερης αγοράς, η Θατσερική / Ριγκανική επανάσταση πραγματοποιήθηκε με τεράστιο κόστος για την εργατική και την μεσαία τάξη. Στις ΗΠΑ, το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού απόλαυσε 78% αύξηση του μεριδίου της στο εθνικό εισόδημα από το 1979, ενώ το 80% τοις εκατό του πληθυσμού βιώνει μια πτώση κατά 15%.

Αντί να αυξάνει την ευημερία όλων, ο νεοφιλελευθερισμός έχει υπονομεύσει τον πλούτο και την ασφάλεια της πλειοψηφίας του εργαζόμενου πληθυσμού. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, οι χρηματικές απολαβές του 50% του πληθυσμού μειώθηκαν από 12% το 1976 σε μόλις 1% το 2003, ενώ το πλουσιότερο 0,01% στη Βρετανία έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στο εθνικό εισόδημα από οποιαδήποτε άλλη φορά στη σύγχρονη ιστορία και έχουν δει τα εισοδήματά τους να αυξάνονται κατά περισσότερο από 500% σε λιγότερο από μια γενιά.

Οι μισθωτοί προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν αυτήν τη διαρθρωτική αλλαγή, συσσωρεύουν πρωτοφανή επίπεδα χρέους, εργάζονται περισσότερο και επιδιώκουν οι γυναίκες τους να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό. Η οικογενειακή ζωή υποφέρει. Τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους λιγότερο από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο τα τελευταία 100 χρόνια και δεδομένου ότι ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί πολυτέλεια, η κοινωνική ζωή έχει περιοριστεί δραματικά.

Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι οι άνθρωποι σ’ όλη την υδρόγειο έχουν αγανακτήσει από αυτήν την αχαλίνωτη ανισότητα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη δημοσκόπηση των Financial Times, η τεράστια πλειοψηφία σ’ όλο τον κόσμο θεωρούν την εισοδηματική ανισότητα πολύ μεγάλη. Τα ποσοστά κατά της παγκόσμιας μεταφοράς πλούτου στους πλούσιους είναι εξαιρετικά μεγάλα: 87 τοις εκατό στη Γερμανία θεωρεί ότι η εισοδηματική ανισότητα είναι πολύ μεγάλη, το 76 τοις εκατό στην Ισπανία το ίδιο. Στη Βρετανία το 74% των ανθρώπων πιστεύουν ότι οι πλούσιοι πρέπει να φορολογηθούν περισσότερο και οι φτωχοί λιγότερο. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι το 80% των Κινέζων συμφωνεί».

Ενώ η οργή κατά των σούπερ πλούσιων είναι μεγάλη και υποδηλώνει την πιθανότητα μιας μελλοντικής εμβάθυνσης της ταξικής συνείδησης, δεν είναι απαραίτητα ένδειξη της ανάπτυξης μιας «εργατικής τάξης για τον εαυτό της» τώρα. Πράγματι, οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που επισημαίνει ο Phillip Bond μπορεί να είναι ταυτόχρονα υπεύθυνες για την άμβλυνση της ταξικής συνείδησης. Κατά την άποψή μας, οι θεμελιώδεις παράγοντες που οδηγούν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι:

I) Η εμπειρία της ήττας των αγώνων της εργατικής τάξης στη δεκαετία του 1980 και του 1990, οι οποίες έχουν υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στη συλλογική δράση και λύσεις, με αποτέλεσμα να μειώνεται σε μεγάλο βαθμό η συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις. Στη Βρετανία, το σημείο καμπής ήταν οι ήττες της απεργίας των ανθρακωρύχων το 1984-5 και της απεργίας στην περιφέρεια του Λονδίνου Wapping που ακολούθησε (1986, http://en.wikipedia.org/wiki/Wapping_dispute).

II) Ως αποτέλεσμα αυτών των ηττών και ως συνέπεια της αναδιάρθρωσης του εργατικού δυναμικού που ακολούθησε, το αποτέλεσμα ήταν η πτώση του ποσοστού της εργατικής τάξης που απασχολείται στη βιομηχανία, η απότομη μείωση του αριθμού των μεγάλων εργοστασίων με παράδοση σε οργανωμένη δράση της εργατικής τάξης και η αντικατάστασή τους με γενικά μικρότερες επιχειρήσεις υπηρεσιών.

III) Στη Βρετανία, ειδικότερα, μέσω της ημι-καταστροφής της κρατικής κοινωνικής πολιτικής για τις εργατικές κατοικίες από την Margaret Thatcher, εξανάγκασε τους ανθρώπους σε μια τεράστια οικονομική προσπάθεια για να βρουν κάπου για να ζήσουν και υποχρέωσε τους ανθρώπους να στηρίζονται στα δικά τους κεφάλαια, συνήθως με τη μορφή ενός σπιτιού, για την εξεύρεση πόρων για τα γηρατειά τους.

IV) Ως συνέπεια αυτών των ηττών και της μείωσης της εμπιστοσύνης στη συλλογική δράση, υπάρχει μια γενική ιδεολογική υποχώρηση των καταπιεσμένων που βρίσκει την έκφρασή της στην «συμπίεση» του λαϊκού πολιτισμού, την παράλογη λατρεία των διάσημων σταρ και την αναζήτηση της φήμης σε ονειρικούς κόσμους. Το στοιχείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στους νέους οι οποίοι είναι πολύ πιθανό να είναι απολίτικοι, δεν έχουν καμία εμπειρία σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, αν και υπάρχουν σημαντικά αντι-παραδείγματα, κυρίως η συμμετοχή των νέων στο οικολογικό κίνημα.

Που έχει πάει η εργατική τάξη;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι: πουθενά. Η αναδιάρθρωση της παραγωγής έχει διεθνώς μετατοπίσει το επίκεντρο της μεταποιητικής βιομηχανίας νότια και ανατολικά, έτσι ώστε η Κίνα είναι τώρα το «εργαστήρι του κόσμου» και χώρες όπως η Ινδία και η Ινδονησία είναι όλο και πιο βιομηχανοποιημένες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού σε χώρες όπως η Βρετανία δεν ανήκει στην εργατική τάξη. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τους εργαζόμενους στους διάφορους παραγωγικούς κλάδους στη Βρετανία το αποδεικνύουν, όπως μπορεί να διαπιστωθεί από τον ακόλουθο πίνακα:

Επάγγελμα – Ποσοστό του εργατικού δυναμικού

Μεταποίηση – 14%

Κατασκευές – 9%

Δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση και υγεία – 27%

Γεωργία – 2%

Τράπεζες, χρηματοπιστωτικός τομέας κ.λπ. – 15%

Διανομή, ξενοδοχεία και εστιατόρια – 21%

Ενέργεια και ύδρευση – 1,5%

Μεταφορές και των επικοινωνίες – 7%

Άλλες υπηρεσίες – 7%

Πηγή: Begum Nasima, Γραφείο Εθνικών Στατιστικών: Τάσεις της Αγοράς Εργασίας.

Η ίδια μελέτη δείχνει ότι περίπου το 14% του εργατικού δυναμικού έχει κάποιο διευθυντικό ή εποπτικό ρόλο – οτιδήποτε και να σημαίνει αυτό, από τους διευθυντές μέχρι απλούς επόπτες.

Σε κάθε μία από τις κατηγορίες αυτές η συντριπτική πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού είναι προλετάριοι, δηλαδή άτομα των οποίων η εργασία συμβάλλει στην παραγωγή και αναπαραγωγή της υπεραξίας. Ωστόσο, η υποκειμενική εμπειρία της εργατικής τάξης είναι σήμερα πολύ διαφορετική από ότι ήταν στη δεκαετία του 1930 ή ακόμη και τη δεκαετία του 1960. Η «μαζοποίηση» της εργατικής τάξης έχει λήξει, με πολλούς εργαζόμενους να εργάζονται σε μικρότερες μονάδες εργασίας. Στους μεγαλύτερους χώρους εργασίας, όπως τα τηλεφωνικά κέντρα, οι εργαζόμενοι είναι πιθανό να είναι χαμηλόμισθοι, η εργασία τους στρατιωτικοποιημένη και οι ίδιοι να μην είναι οργανωμένοι σε συνδικάτα. Η οργάνωσης της εργατικής τάξη εξαρτάται από τους αγώνες και η ανάπτυξη της εργατικής συνείδησης, όπως και των οργανώσεών της, αναπτύσσονται με την πάροδο του χρόνου. Θα ήταν απίστευτο αν στα τηλεφωνικά κέντρα και τα παρόμοια οι εργαζόμενοι είχαν διαμορφώσει συνδικαλιστική συνείδηση από την αρχή. Γι’ αυτούς του λόγους, η μείωση της συμμετοχής στα εργατικά σωματεία είναι εντυπωσιακή: από λίγο πάνω από 13 εκατομμύρια εργαζόμενους το 1979 σε μόλις πάνω από 6 εκατομμύρια σήμερα.

Αλλά αυτοί οι άνθρωποι, οργανωμένοι σε συνδικάτα ή όχι, θεωρούν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη; Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, τον Ιανουάριο του 2007, το 57% των πολιτών δηλώνει ότι θεωρούν τους εαυτούς τους εργατική τάξη, ένας αριθμός που το Κέντρο θεώρησε «εκπληκτικό». Υπό το πρίσμα του ιδεολογικού βομβαρδισμού από τα ΜΜΕ που υποστηρίζουν ότι «είμαστε όλοι μας μεσαία τάξη», που διατείνονται ότι κάποιος με ένα υποθηκευμένο σπίτι και ένα αυτοκίνητο «ανήκει στη μεσαία τάξη», το 57% δείχνει την αντίθετη εικόνα, ακόμα κι αν είναι κάτω κατά 10% περίπου από το αντίστοιχο ποσοστό έρευνας του 1960.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο αριθμός αυτών που θεωρούν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνους που εργάζονται σε χειρωνακτικές εργασίες. Σύμφωνα με το BBC από όσους συμμετείχαν στην έρευνα, «… μόνο το 31% των ανθρώπων είναι στην πραγματικότητα απασχολούμενοι σε παραδοσιακά βιομηχανική εργασία. Ο αριθμός όσων θεωρούν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη, ξεπερνά κατά πολύ αυτό τον αριθμό »⁽²⁾. Με άλλα λόγια, μεγάλος αριθμός των ατόμων που εργάζονται σε τηλεφωνικά κέντρα, αποθήκες, τράπεζες και κομμωτήρια θεωρούν ότι εξακολουθούν να είναι εργατική τάξη, έστω και αν δεν είναι μέλη κάποιου σωματείου.

Έτσι φαίνεται ότι, στη Βρετανία τουλάχιστον, η εργατική τάξη εξακολουθεί να υφίσταται ως αντικειμενική κατηγορία και ότι πάρα πολλοί θεωρούν ότι ανήκουν στην εργατική τάξη. Αλλά μήπως αυτό αντιστοιχεί σε αυτό που θα ονομάζαμε «τάξη για τον εαυτό της»; Σαφώς η συνείδηση ότι ανήκεις σε μια τάξη απέχει πράγματι λίγο από την αναγνώριση ότι αυτή η τάξη έχει τα δικά της συμφέροντα, αλλά απαιτείται ένα πολύ μεγαλύτερο βήμα για την εξεύρεση των μέσων για την υπεράσπιση των συμφερόντων αυτών.

Ωστόσο χρειάζεται δύο παράγοντες να ληφθούν υπόψη. Πρώτον, η οικονομική κρίση είναι πιθανό να είναι παρατεταμένη. Όπως όλες οι οικονομικές κρίσεις πρόκειται για μια τεράστια επίθεση στην εργατική τάξη, στο βιοτικό επίπεδο και τις συνθήκες ζωής της. Πιθανώς οι άνεργοι να μετριούνται σε εκατομμύρια μέσα σε ένα χρόνο ή δύο χρόνια. Οι αυξήσεις των πραγματικών τιμών λίγο πάνω από 10% για τις φτωχότερες οικογένειες της εργατικής τάξης (που ξοδεύουν περισσότερα από το εισόδημά τους για τρόφιμα και ενέργεια) είναι καταστροφικές για τους εργαζόμενους των οποίων οι αυξήσεις μισθών είναι γύρω στο 2% για αρκετά χρόνια. Ενώ η αυξανόμενη ανεργία είναι πιθανό να είναι ένας παράγοντας εκφοβισμού και πειθαρχίας, είναι πολύ πιθανό ότι θα δούμε στο επόμενο διάστημα μεγάλη αύξηση σε απεργιακές κινητοποιήσεις, ιδίως στο δημόσιο τομέα. Ήδη έχουμε δει σημαντικές απεργίες εργαζομένων στην τοπική αυτοδιοίκηση αυτό το έτος. Η πιθανότητα είναι ότι ο συνδικαλισμός θα ενισχυθεί κατά την περίοδο αυτή και δεν θα συρρικνωθεί, η αύξηση των αγώνων οδηγεί σε εμβάθυνση του επιπέδου της ταξικής συνείδησης όχι σε παρακμή της.

Ο δεύτερος παράγοντας, που μνημονεύονταν στην έκθεση του Phillip Bond που αναφέραμε προηγουμένως, είναι η αυξανόμενη οργή πολλών απλών πολιτών για την τεράστια διαφορά μεταξύ των υπερ-πλούσιων και όλους τους άλλους. Ο νεοφιλελευθερισμός είχε ως αποτέλεσμα την υπεροχή του χρηματιστικού κεφαλαίου και την επιδεικτική επίδειξη προϊόντων πολυτελείας.⁽³⁾ Αυτό που οι απλοί άνθρωποι βλέπουμε είναι ότι οι σούπερ πλούσιοι  επιβραβεύονται για την ανικανότητα και την ηλιθιότητα τους και οι άνθρωποι της εργατικής τάξης τιμωρούνται για τα λάθη των πλουσίων.

Το παράδειγμα της Northern Rock είναι πολύ εύγλωττο. Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος Andy Kuipers που πρωτοστάτησε στο επιχειρηματικό μοντέλο να «δανείζουμε χρήματα που δεν έχουμε», και που οδήγησε την τράπεζα σε πτώχευση, πήρε «αποζημίωση» μεγαλύτερη του ενός εκατομμυρίου λυρών. Η Northern Rock, εν τω μεταξύ, απέλυσε 1.300 εργαζόμενους και πρωτοστατεί στην κατάσχεση σπιτιών όσων δεν μπορούν να τα αποπληρώσουν.

Γενικότερα τα τεράστια κέρδη του τομέα ενέργειας ή των εμπορικών αλυσίδων είναι ορατά σε όλους καθώς και το γεγονός ότι οι πλούσιοι γενικά πληρώνουν ελάχιστα ή δεν φορολογούνται ενώ απολαμβάνουν έναν πολυτελή τρόπο ζωής. Ένα διασκεδαστικό αποτέλεσμα αυτής της επίγνωσης ήταν η λαϊκή αντίδραση Ιταλών παραθεριστών στην Σαρδηνία. Σύμφωνα με τον Alexander Chancellor:

«Καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να σφίξουν το ζωνάρι τους, να διαβιούν χωρίς πολυτέλειες, και να περιορίζουν τις μέρες των διακοπών τους, αναρωτιέται κανείς για πόσο καιρό θα ανέχονται την αλαζονική επίδειξη πλούτου των σούπερ-πλούσιων, και πότε θα αρχίσουν να διεκδικούν ότι θα πρέπει να πληρώσουν το τίμημα της κρίσης και οι πλούσιοι επίσης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το πλήρωμα του χρόνου έχει επέλθει. Την περασμένη εβδομάδα στο Emerald Coast της Σαρδηνίας όταν μεγαλόσχημοι πλούσιοι προσπάθησαν να αποβιβαστούν στην ακτή από πολυτελείς λέμβους αγανακτισμένοι παραθεριστές εμπόδισαν την αποβίβασή τους σφυροκοπώντας τους με μπάλες υγρής άμμου. Ο στολίσκος των προσωπικοτήτων προερχόταν από ένα πολυτελές γιοτ αγκυροβολημένο στα ανοιχτά της θάλασσας με οικοδεσπότη τον Flavio Briatore, συνιδιοκτήτη του ποδοσφαιρικού συλλόγου QPR και διαχειριστή της ομάδας της Renault της φόρμουλα ένα.

Ο Briatore συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Elisabetta, που ξοδεύει πολύ χρόνο στο Λονδίνο για ψώνια, είχε έρθει για να εγκαινιάσει ένα νέο παραλιακό εστιατόριο, καταφύγιο για τους ιδιοκτήτες γιοτ πολυτελείας και των καλεσμένων τους, αντίστοιχο με ένα κλαμπ δισεκατομμυριούχων που επίσης κατέχει στην περιοχή. Ο Briatore και οι VIP καλεσμένοι του έφθασαν με τρεις μηχανοκίνητες λέμβους κάτω από μία θύελλα διαμαρτυριών από παραθεριστές που συνωστίζονταν στην παραλία Capriccioli. Ουρλιάζοντας και βρίζοντας το πλήθος τους φώναζε: «Καθάρματα, φύγετε από δω». Τους κατάβρεχαν με νερό από τους κάδους των παιδιών τους. Τους πέταγαν μπάλες άμμου».⁽⁴⁾

Αυτό το μικρό περιστατικό είναι ενδεικτικό. Καθώς η κρίση βαθαίνει, και μαζί της η απέχθεια για τους πλούσιους και διάσημους, θα αυξηθεί σημαντικά και η τάση για την εμβάθυνση της ταξικής συνείδησης.

Το πραγματικό ζήτημα:

στρατηγική και τακτική

Παρ’ όλα αυτά, ο θυμός και η δυσαρέσκεια, καθώς και η δυνατότητα των μελλοντικών αγώνων, δεν δημιουργούν κατ’ ανάγκη μια τάξη «για τον εαυτό της». Ένα τεράστιο έργο πρέπει να γίνει για την ανασύσταση της αγωνιστικότητας και της οργάνωσης της εργατικής τάξης, κάτι που θα πάρει μια ολόκληρη ιστορική περίοδο. Ποιος ο αντίκτυπος που έχει αυτό για την Αριστερά; Η τακτική δημιουργείται από τη συνολική στρατηγική και δεδομένου ότι η εργατική τάξη παραμένει η μόνη κοινωνική δύναμη που μπορεί να πραγματοποιήσει τη μετάβαση στο σοσιαλισμό, οι αγώνες της παραμένουν στο επίκεντρο της προσοχής των επαναστατών. Ωστόσο αυτή τη στιγμή υπάρχει μια διασπορά των πεδίων του αγώνα, των εκστρατειών και των θεμάτων για τους αγωνιστές της Αριστεράς και η προσοχή των αγωνιστών δε κατευθύνεται προς την οργανωμένη εργατική τάξη. Αλλά το θέμα δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, να συμμετέχουμε σε 101 εκστρατείες και «να περιμένουμε την εργατική τάξη», να επιτύχει ένα υψηλότερο επίπεδο οργάνωσης και συνείδησης σε κάποια μελλοντική στιγμή. Αντίθετα, ο εργατικός προσανατολισμός πρέπει να είναι άμεσος για όλα τα πεδία πάλης.

Ας πάρουμε πρώτα απ’ όλα το θέμα των τοπικών αγώνων. Πολλές κινηματικές δράσεις, φυσικά, εμφανίζονται ως αντίδραση της τοπικής κοινότητας, όπως για παράδειγμα στο κλείσιμο ενός νοσοκομείου ή στο κλείσιμο ενός ταχυδρομικού γραφείου. Εκστρατείες για τέτοια θέματα είναι πολλές. Αλλά η ηγεσία αυτών των αγώνων διεκδικείται από πολλούς. Οι Συντηρητικοί, ακόμη και το British National Party (η βρετανική ακροδεξιά), εμπλέκονται συχνά σε αυτούς τους αγώνες ή τους στηρίζουν δημαγωγικά ως ένα τρόπο να επιτεθούν στους Εργατικούς. Η απάντηση σε αυτό δεν είναι μόνο η ενεργητική παρέμβαση των αγωνιστών της Αριστεράς, αλλά η σύνδεση με το τοπικό εργατικό κίνημα και η εμπλοκή συνδικαλιστικών οργανώσεων -κάτι που συμβαίνει αυθόρμητα σε πολλές περιπτώσεις. Η οικοδόμηση συμμαχιών, συμπεριλαμβανομένων των συνδικάτων προωθεί το συνδικαλισμό στην ευρύτερη κοινότητα.

Επιπλέον, διεξάγοντας πολιτικές καμπάνιες με επίκεντρο το εργατικό κίνημα, ενισχύουμε αφενός αυτές τις καμπάνιες και βοηθάμε στην πολιτικοποίηση και ριζοσπαστικοποίηση του κινήματος. Η πάλη για το περιβάλλον είναι ένα προφανές παράδειγμα. Το κίνημα για το περιβάλλον είναι ένα κεντρικό πολιτικό ζήτημα το οποίο χρειάζεται να έχει κοινωνικό βάρος για να είναι αποτελεσματικό πράγμα που μπορεί να γίνει με τη συμμετοχή της οργανωμένης εργατικής τάξης. Οι αριστερές ακτιβίστικες ομάδες διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην υπόθεση της πάλης κατά της κλιματικής αλλαγής. Για την Αριστερά, το ζήτημα είναι να διαμορφωθούν συμμαχίες που να εμπλέκουν κεντρικά το εργατικό κίνημα.

Οι επαναστάτες σοσιαλιστές δεν είναι φετιχιστές με τα συνδικάτα, και κατανοούν πολύ καλά ότι ο προσανατολισμός προς «το εργατικό κίνημα», μπορεί να εκφυλιστεί σε ψηφίσματα φορέων του εργατικού κινήματος που δεν δεσμεύονται για την ανάληψη πρακτικής δράσης. Πολλοί ακτιβιστές είναι επιφυλακτικοί σχετικά με το εργατικό κίνημα και αυτό είναι κατανοητό. Ακόμα κι έτσι ωστόσο, τα συνδικάτα και οι αγώνες της εργατικής τάξης παραμένουν στο επίκεντρο της μακροπρόθεσμης στρατηγικής συμμαχιών που επιδιώκουμε.

Κίνδυνοι από τη λουμπενοποίηση

Λόγω του γεγονότος ότι η σοσιαλδημοκρατία έχει πάψει να αποτελεί μια δύναμη που αγωνίζεται για οποιοδήποτε είδος μεταρρύθμισης, τμήματα της λευκής εργατικής τάξης, όπου η αποβιομηχανοποίηση λαμβάνει χώρα είναι επιρρεπή σε «λουμπενοποίηση» πράγμα που δίνει τη δυνατότητα για την ανάπτυξη της ακροδεξιάς . Φυσικά το British National Party προσπαθεί να δομήσει μια κλασική φασιστική συμμαχία τμημάτων των μικροαστών και «λουμπενοποιημένων» εργαζομένων. Το British National Party υποστηρίζουν κυρίως σε περιοχές όπως το Barking και το Dagenham, πόλεις στο πολεοδομικό συγκρότημα του Μάντσεστερ που είναι περιοχές ακραίας ένδειας με υψηλή ανεργία, υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας, χρήσης και διακίνησης ναρκωτικών και γενικής απελπισίας. Καθίσταται ολοένα και πιο προφανές ότι οι «παραδοσιακές» αντι-φασιστικές δραστηριότητες του τύπου Anti-Nazi League (http://en.wikipedia.org/wiki/Anti-Nazi_League), ενώ παραμένουν σημαντικές, δεν πρόκειται ποτέ να αντιμετωπίσουν το ζήτημα σε μακροπρόθεσμη βάση. Μόνο μια ανάπτυξη των αγώνων της εργατικής τάξης και η οικοδόμηση μιας μαζικής εργατικής πολιτικής εναλλακτικής λύσης μπορεί να αμφισβητήσει την προσπάθεια του British National Party να μονοπωλήσει το πολιτικό κενό που η κατάρρευση της σοσιαλδημοκρατίας έχει αφήσει σε αυτές τις περιοχές.

Για άλλη μια φορά ωστόσο, η αριστερά δεν μπορεί να υιοθετήσει μια αυθορμητίστικη στάση, τη στάση βλέποντας και κάνοντας, ελπίζοντας σε μια άνοδο των ταξικών αγώνων και έως ότου εμφανιστεί μια αριστερή εναλλακτική λύση με μαγικό τρόπο. Η ταξική πολιτική, του είδους που προσπάθησε να κάνει το Respect, βοηθά στην ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης και του συνδικαλισμού.

Παγκόσμια εργατική τάξη

Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει μια νέα, παγκόσμια εργατική τάξη. Η παρακμή της αγροτιάς και η αριθμητική αύξηση του προλεταριάτου παγκοσμίως δημιουργεί τη βάση για μια νέα πολιτική τάξη σε μια πραγματικά παγκόσμια κλίμακα. Όπως ο Paul Mason γράφει στο βιβλίο του⁽⁵⁾ η εμφάνιση μιας νέας ταξικής συνείδησης θα είναι μια μακρά και περίπλοκη διαδικασία. Στην Κίνα μαζικοί αγώνες συμβαίνουν καθημερινά, σε μεγάλο βαθμό οι αγώνες αυτοί αποκρύπτονται, αλλά η ανάπτυξη της εργατικής ταξικής συνείδησης και οργάνωσης προχωρά με αργούς ρυθμούς. Στο Βιετνάμ αυτό το χρόνο, δεκάδες απεργίες⁽⁶⁾ έχουν συμβεί σε εργοστάσια πολυεθνικών εταιρειών και το ίδιο συμβαίνει σε πολλές χώρες.

Η ταξική συνείδηση ενδέχεται να έχει μειωθεί στις δυτικές χώρες, αλλά η μείωση δεν συνιστά απουσία. Για να γίνει πραγματικά «τάξη για τον εαυτό της» η εργατική τάξη, στη Βρετανία και αλλού, δεν αρκεί μόνο να αγωνίζεται για τα άμεσα συμφέροντά της, αλλά να αγωνίζεται για μια εναλλακτική ιστορική προοπτική. Και αυτό είναι μια διαδικασία σε εξέλιξη. Ο σοσιαλισμός δεν είναι αναπόφευκτος, μόνο η εργατική τάξη μπορεί να αναπτύξει τη συνείδηση και την οργάνωση για να τον καταστήσει πραγματικότητα. Το γεγονός αυτό παραμένει στο επίκεντρο της σοσιαλιστικής στρατηγικής και τακτικής.

Την ευθύνη της μετάφρασης είχε ο Άγγελος Κ

Σημειώσεις

1. http://www.cumbria.ac.uk/AboutUs/News/Press% 20Releases/2008/June/PR339.aspx

2. http://news.bbc.co.uk/1/hi/magazine/6295743.stm

3. Βλ. M. Chossudovsky, The Globalisation of Poverty, http://globalresearch.ca/globaloutlook/GofP.html

4. http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2008/aug/15/italy.globaleconomy

5. Βλέπε: http://www.amazon.co.uk/Live-Working-Die-Fighting-Global/dp/0436206153

6. Βλέπε «Vietnam labour strikes scare foreign companies» http://asia.news.yahoo.com/060409/afp/060409020352business.html

Category: Χωρίς κατηγορία