Η επίθεση στην Illhem



Του Τάρικ Άλι

Συγχωρήστε έναν ξένο και πιστό άθεο όπως εμένα, ο οποίος διαβάζοντας τα σχόλια του πρόσφατου γαλλικού τύπου σχετικά με την Illhem Moussaid, την υποψήφια με το hijab (μαντίλα) του ΝΑΚ [Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα] στην Αβινιόν, αποχτά την εντύπωση ότι υπάρχει κάτι σάπιο στη γαλλική πολιτική κουλτούρα. Ας δούμε την αντιπαράθεση όπως πραγματικά είναι. Μία νεαρή μουσουλμάνα γυναίκα συμμετέχει στο ΝΑΚ. Προφανώς συμφωνεί με το πρόγραμμά του και υπερασπίζεται το δικαίωμα των γυναικών να μπορούν να επιλέξουν την έκτρωση, την αντισύλληψη κτλ. Μετά της είπαν ότι παρ” όλ” αυτά δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει τι θα φορέσει στο κεφάλι της. Είναι εκπληκτικό. Δεν έχει σχέση με καμιά κορανική επιταγή. Το Κοράνι λέει: “σύρετε τις καλύπτρες τους [των γυναικών] πάνω από τα στήθη τους και μην εκθέτετε την ομορφιά τους”, το οποίο μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους αλλά περιφρονείται κατάφωρα από τις γυναίκες με το hijab που βλέπω στο Κάιρο και στο Καράτσι οι οποίες φοράνε στενά τζιν και τισέρτ [στενά μπλουζάκια] που αντιφάσκουν στο πνεύμα του κορανικού μηνύματος.

Πατριαρχικές παραδόσεις, πολιτισμικές συνήθειες και ταυτότητες είναι αυτά που διακυβεύονται εδώ και που διαφέρουν από γενιά σε γενιά. Δεν βοηθάς ποτέ τους ανθρώπους σπρώχνοντάς τους πίσω στο γκέτο.

Μεγάλωσα σε μια οικογένεια κομμουνιστών στη Λαχώρη. Η μητέρα μου δεν φορούσε ποτέ μαντίλα. Συγκρότησε μια φεμινιστική ομάδα στη δεκαετία του 50 που δούλευε με γυναίκες της εργατικής τάξης στη φτωχότερη συνοικία της πόλης. Οι μισές από αυτές κάλυπταν τα κεφάλια τους στο δημόσιο χώρο. Αυτό δεν επηρέαζε ούτε στο ελάχιστο τον ακτιβισμό τους. Παρόμοιες ιστορίες μπορούν να ειπωθούν για γυναίκες σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, μουσουλμάνες και μη μουσουλμάνες. Οι αλγερινές γυναίκες που πολέμησαν στην αντίσταση ενάντια στην αποικιοκρατία της γαλλικής δημοκρατίας, το έκαναν αυτό σαν αντιιμπεριαλίστριες. Κάποιες ήταν εν μέρει καλυμμένες, κάποιες όχι. Αυτό δεν επηρέασε τον τρόπο που αγωνίζονταν ούτε τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν από τους Γάλλους για να τις βασανίζουν. Ίσως οι βασανιστές να ήταν πιο βάναυσοι απέναντι στις καλυμμένες αγωνίστριες της ελευθερίας, έτσι ώστε να προωθηθεί καλύτερα η ενσωμάτωση των απογόνων τους στη ρεπουμπλικανική παράδοση.

Το 1968-69 Πακιστανοί φοιτητές, εργάτες, υπάλληλοι και γυναίκες (ανάμεσα στις οποίες και οι πόρνες) αγωνίστηκαν για τρεις μήνες εναντίον μιας στρατιωτικής δικτατορίας και νίκησαν: η μοναδική νίκη αυτών των χρόνων. Οι θρησκευτικές ομάδες στήριξαν το στρατιωτικό καθεστώς. Απομονώθηκαν και ηττήθηκαν αλλά πολλές από τις φοιτήτριες που αγωνίστηκαν μαζί μας φορούσαν τη μαντίλα και φωνάζανε μαχητικά συνθήματα εναντίον του Τζαμάτ Ισλαμί. Έπρεπε να τους πούμε ότι δεν μπορούσαν να συμμετέχουν εκτός άμα έβγαζαν τη μαντίλα τους; Προσωπικά θα το προτιμούσα για καθαρά αισθητικούς λόγους, αλλά αυτό δεν θα έκανε καμιά διαφορά στον αγώνα μας.

Ο θυμός ενάντια στην Illhem και στο ΝΑΚ ξεκινάει από λάθος βάση. Η πραγματική κατάσταση του κόσμου αφήνει τους υπερασπιστές της δημοκρατίας εντελώς ανεπηρέαστους: τα εκατομμύρια νεκρών στο Ιράκ, οι συνεχιζόμενη πολιορκία της Γάζας από το Ισραήλ και την Αίγυπτο, οι θάνατοι των αθώων στο Αφγανιστάν, οι βομβιστικές επιθέσεις των ΗΠΑ στο Πακιστάν, η βάρβαρη εκμετάλλευση της Αϊτής κτλ. Γιατί να είναι η μαντίλα το θέμα;

Μερικά χρόνια πριν παρατήρησα ότι οι γαλλικές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ ήταν βουβές συγκρινόμενες με αυτές της υπόλοιπης Δυτικής Ευρώπης. Δεν συμφωνώ ότι αυτό ήταν εξαιτίας της αντίθεσης του Σιράκ στον πόλεμο [στο κάτω κάτω ο ντε Γκωλ είχε εναντιωθεί στον πόλεμο του Βιετνάμ ακόμα πιο έντονα], αλλά εξαιτίας της Ισλαμοφοβίας: μία αυξανόμενη δυσανεξία για τον Άλλο στη Γαλλική κοινωνία, απομεινάρι της στάσης προς τους Εβραίους στο 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο κομφορμισμός αυτής της περιόδου εξηγεί γιατί ήταν δημοφιλής η κυβέρνηση Βισύ τα πρώτα χρόνια του πολέμου.

Η Ισλαμοφοβία και ο Αντισημιτισμός έχουν πάρα πολλά κοινά. Πολιτισμικές διαφορές και διαφορές στην κουλτούρα προβάλλονται για να παρθούν μέτρα εναντίον των μεταναστευτικών κοινοτήτων στην Ευρώπη. Οι αναγνώσεις είναι πολλαπλές. Δεν είναι δυνατή καμία παγκόσμια απάντηση. Οι μετανάστες και οι χώρες στις οποίες μεταναστεύουν έχουν διαφορές μεταξύ τους. Πάρτε για παράδειγμα τις ΗΠΑ. Είναι χώρα που κατοικήθηκε από μετανάστες, οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Προτεστάντες φονταμενταλιστές από το 17ο αιώνα και μετά και η οποία συνέχιζε να εξαρτάται από τη μετανάστευση.

Στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης το πρώτο μεγάλο κύμα μεταναστών προέρχονταν από τις πρώην αποικίες των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Στη Βρετανία οι μετανάστες προέρχονταν από τα νησιά της Καραϊβικής και τη Νότια Ασία, στη Γαλλία από το Μαγκρέμπ. Χωρίς να εγκαταλείπουν τις ταυτότητες τους ενσωματώθηκαν με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικά επίπεδα. Οι Νοτιοασιάτες, κυρίως αγρότες και λίγοι εργάτες, δεν είχαν καλή μεταχείριση από τα συνδικάτα. Παρ” όλ” αυτά οι Νοτιοασιάτες μετανάστες εργάτες ηγήθηκαν σε μερικούς από τους πιο αξιομνημόνευτους αγώνες για συνδικαλισμό.

Ιδιαίτερα οι Ινδοί προέρχονταν από μία κουλτούρα με υψηλά επίπεδα πολιτικοποίησης, όπου ο κομμουνισμός ήταν ιδιαίτερα δυνατός και έφεραν αυτή τους την εμπειρία στη Βρετανία (όπως οι ταξιτζήδες στη Νέα Υόρκη σήμερα). Οι Πακιστανοί ήταν λιγότερο πολιτικοποιημένοι και στρεφόντουσαν σε δίκτυα που αντανακλούσαν την αφοσίωσή τους στις φυλές που υπήρχαν στα χωρία και στις πόλεις απ” όπου κατάγονταν. Οι βρετανικές κυβερνήσεις ενθάρρυναν την θρησκεία παρακαλώντας τους μουλάδες να έρθουν έτσι ώστε οι μετανάστες να κρατηθούν μακρυά από τα φυλετικά ρεύματα στην εργατική τάξη κατά την διάρκεια των δεκαετιών του ’60 και του ’70.

Στη Γαλλία υπήρχε εξαναγκαστική ενσωμάτωση. Κάθε πολίτης διδάσκονταν ότι είχε τα ίδια δικαιώματα, ενώ εμφανώς δεν ήταν αυτό το ζήτημα. Είναι οι υλικές ανάγκες και η επιθυμία για καλύτερη ζωή που πυροδοτούν την οργή και όχι τα πνευματικά πιστεύω. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των προαστίων το 2005, ο τότε υπουργός εσωτερικών Σαρκοζί όπως συμβαίνει στα μυθιστορήματα του Σταντάλ μίλησε για αγρίους. Πάρα πολλές φορές απέναντι στην αμηχανία ακόμα και κάποιων αριστερών υποστήριξα ότι τα παιδιά που εξεγέρθηκαν είχαν ενσωματωθεί πολύ καλά εσωτερικεύοντας τις καλύτερες γαλλικές παραδόσεις: 1789, 1793, 1848, 1871, 1968. Όταν η καταπίεση δεν ήταν πια ανεκτή οι νέοι έφτιαξαν οδοφράγματα και επιτέθηκαν στην ατομική ιδιοκτησία. Η στέρηση και όχι η διαφορά της θρησκείας ήταν ρίζα του θυμού τους.

Πόσοι δυτικοευρωπαίοι πολίτες ξέρουν τι ήταν πραγματικά ο Διαφωτισμός; Οι Γάλλοι φιλόσοφοι αναμφίβολα πήγαν την ανθρωπότητα μπροστά μη αναγνωρίζοντας κανενός είδους ανώτερη αυθεντία, αλλά υπήρχε μια πιο σκοτεινή πλευρά. Βολταίρος: “οι μαύροι είναι κατώτεροι από τους Ευρωπαίους αλλά ανώτεροι από τους πιθήκους”. Χιουμ: “ο μαύρος μπορεί να αναπτύξει συγκεκριμένες δεξιότητες των ανθρώπων με τον τρόπο που ο παπαγάλος καταφέρνει να πει λίγες λέξεις”. Υπάρχουν πολλά παρόμοια από τους συναδέρφους τους. Είναι αυτή η πλευρά του Διαφωτισμού που φαίνεται να είναι περισσότερο σε συμφωνία με κάποια από τα ισλαμοφοβικά παραληρήματα σε τομείς των παγκοσμίων ΜΜΕ.

Ο Μαρξ έγραψε για τη θρησκεία το διάσημο, ότι είναι “όπιο του λαού”, αλλά η πρόταση που ακολουθούσε έχει ξεχαστεί. Η θρησκεία ήταν επίσης η “ανακούφιση των καταπιεσμένων” και αυτό εν μέρει εξηγεί την άνοδο της θρησκευτικότητας σε κάθε κοινότητα μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Συγκρίνετε τους νέους Normaliens [οι σπουδαστές της École Normale Supérieure] οι οποίοι μαζεύονται σήμερα για να πάνε στις λειτουργίες, προς φρίκη των γονιών τους. Οι φίλες μου στον μουσουλμανικό κόσμο παραπονιούνται με πίκρα όταν οι κόρες τους φορούν το hijab σαν διαμαρτυρία ενάντια στην οικογενειακή νόρμα. Πάντα έτσι ήταν.

Δημοσιεύτηκε στη Le Monde στις 20 Φεβρουαρίου 2010.

Category: Χωρίς κατηγορία