ΠΑΣΟΚ και κρατική καταστολή: μια αποτίμηση των κινητοποιήσεων του Δεκέμβρη



Από τις πρώτες μέρες της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ έγινε καθαρό ότι θα έχουμε εντατικοποίηση των αστυνομικών κατασταλτικών μηχανισμών. Πραγματικά, η ένταση της κρατικής καταστολής επί των ημερών του Χρυσοχοΐδη φέρνει στο νου άλλες εποχές. Κάποιοι τη συγκρίνουν με τις αλήστου μνήμης εποχές της Καραμανλικής τρομοκρατίας (του πρεσβύτερου φυσικά) ενώ άλλοι πιο τολμηροί με χούντες και δικτατορίες. Άλλοι πάλι, ως άλλη μια απόδειξη της «απάτης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας».

Θεωρώ λάθος (και σαφώς αφηρημένες) όλες αυτές τις προσεγγίσεις.

Θα πω εξ’ αρχής την άποψή μου.

Ισχυρίζομαι ότι η έξαρση της κρατικής βίας από τη στιγμή που ανέλαβε την κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ έρχεται να απαντήσει σε συγκεκριμένες ανάγκες της άρχουσας τάξης σήμερα, όχι σε αφηρημένες ιδεολογικές κατασκευές. Η έκταση της οικονομικής κρίσης του συστήματος είναι τόσο μεγάλη που επιβάλλει τη χρησιμοποίηση της αστυνομικής βίας για να περάσουν μέτρα κατά της εργασίας και υπέρ του κεφαλαίου. Το δεύτερο πράγμα που θα ισχυριστώ είναι ότι τα κατασταλτικά χτυπήματα είναι ειδικού ΠΑΣΟΚικού χαρακτήρα, δηλαδή σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα, όχι της «επάρατης δεξιάς» ή δικτατορικών καθεστώτων. Είναι στοχευμένα, εντοπισμένα στο χώρο και το χρόνο, αλλά και προμελετημένα, συνεπικουρούμενα από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς της άρχουσας τάξης.

Πάρτε ως παράδειγμα τη διαδήλωση για την επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Μέρες πριν τη διαδήλωση η ένταση των κατασταλτικών μηχανισμών κινήθηκε σε δυο επίπεδα:

Α) Αποκλεισμός των Εξαρχείων ως χώρου «αντικοινωνικών ομάδων με έκνομη συμπεριφορά». Ο Χρυσοχοϊδης δήλωνε ότι δεν υπάρχουν «γκέτο που να μην λειτουργεί ο νόμος». Αυτό μεταφραζόταν σε μαζικές προσαγωγές «υπόπτων». Η απειλή απλή και ξεκάθαρη: «σας έχουμε όλους φακελωμένους», όποιος (ξανα)συλληφθεί θα τον «φάει το μαύρο σκοτάδι», δηλαδή θα καταδικαστεί σε «χοντρή» ποινή.

Η καταστολή δεν περιορίζεται βέβαια μόνο στα Εξάρχεια. Στην πορεία του Πολυτεχνείου είχαμε 300 προσαγωγές. Στις 5 Δεκέμβρη γίνεται επιδρομή των ΜΑΤ στο αυτοδιαχειριζόμενο στέκι «Ρεσάλτο» στο Κερατσίνι και προσάγονται 22 άτομα που βρίσκονταν μέσα. Ακολουθεί η κατάληψη του Δημαρχείου του Κερατσινίου από 41 άτομα, με αίτημα την απελευθέρωση των συλληφθέντων. Ο εισαγγελέας ωστόσο, με τις ευλογίες του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, διατάζει την έφοδο των ΜΑΤ στο Δημαρχείο και το σπάσιμο της κατάληψης, αγνοώντας τις διαφωνίες και τις παρακλήσεις της πλειοψηφίας των μελών του δημοτικού συμβουλίου. Τα ΜΑΤ σε μία επίδειξη κρατικής τρομοκρατίας μπαίνουν στο Δημαρχείο, σπάνε την κατάληψη και συλλαμβάνουν όλους τους καταληψίες.

Β) Τα κανάλια της τηλεόρασης επαναλάμβαναν την κυβερνητική προπαγάνδα ενισχύοντάς την με την παραμόρφωση-ηχητική ανάδραση ενός μικροφώνου: αυτό που έλεγε η κυβερνητική προπαγάνδα έβγαινε ως εκκωφαντικό στρίγκλισμα στο MEGA (το επίσημο, καθεστωτικό his master voice) και τα ΜΜΕ. Οι κραυγές είχαν στόχο τη δημιουργία μιας στημένης «κοινωνικής συναίνεσης» (όλες οι «συναινέσεις» είναι απλώς κατασκευασμένες) να σταματήσουμε την «πολιτική αλητεία».

Αυτές οι δυο ταχτικές εκφράζονται και στο πεδίο της καθαυτό καταστολής. Την εποχή της αλησμόνητης Καραμανλικής τρομοκρατίας (πάντοτε του πρεσβύτερου) τα ΜΑΤ και οι δυνάμεις καταστολής χτυπούσαν ανεξέλεγκτα και προς πάσα κατεύθυνση. Το αστείο που κυκλοφορούσε τότε ήταν: «Η διαδήλωση γινόταν στην Ομόνοια και τα ΜΑΤ χτυπούσαν τον κόσμο από την Ομόνοια μέχρι την Καλλιθέα»! Αλλά και αργότερα, στα επόμενα χρόνια, ποτέ η καταστολή της Δεξιάς δεν κατόρθωσε να αποκτήσει ευρεία συναίνεση. Είχε πάντοτε κάτι το απονομιμοποιημένο (γεγονός που στην πραγματικότητα οφείλεται στο ότι η Αριστερά στην Ελλάδα είναι πολύ ισχυρή, περισσότερο απ’ όσο δείχνουν τα εκλογικά ποσοστά της). Αντίθετα το ΠΑΣΟΚ χρησιμοποιούσε τους κατασταλτικούς μηχανισμούς πιο «έξυπνα», με περισσότερη οικονομία, χτυπώντας με τα ΜΑΤ στοχευμένα, αλλά και χρησιμοποιώντας παράλληλα τις σχέσεις του κόμματος με τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία και τα ΜΜΕ για να πιέσει ώστε να σταματήσουν διεκδικητικοί αγώνες της νεολαίας ή των εργαζομένων.

Κυριακή 6/12

Σήμερα αυτή η τακτική της σοσιαλδημοκρατίας παραμένει η ίδια, ωστόσο το κατασταλτικό κομμάτι έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Ας τα δούμε όλα αυτά στην πράξη. Στη διαδήλωση της Κυριακής 6/12 η παρουσία της αστυνομίας ήταν εμφανέστατη. Απειλητικά ελλόχευε σε στενά 100-150 μέτρα από τους διαδηλωτές (αν και σε μερικές περιπτώσεις η απόσταση ήταν μικρότερη). Η διαδήλωση ήταν πραγματικά πολύ μεγάλη (με το δεδομένο κιόλας ότι τα κοινοβουλευτικά κόμματα της Αριστεράς απουσίαζαν). Θα σας δώσω μια προσωπική μαρτυρία. Η διαδήλωση ακολούθησε την κλασσική διαδρομή, Προπύλαια-Πανεπιστημίου-Χαυτεία-Σταδίου-Σύνταγμα-Βουλή. Η διαδήλωση, λόγω του φόβου της αστυνομικής τρομοκρατίας, ήταν πολύ πυκνή στη διάρκεια της πορείας. Όταν η κεφαλή της πορείας ήταν επί της Σταδίου και στο ύψος της Κλαύθμωνος η ουρά της ήταν ακόμα κοντά στα Προπύλαια.

Η προληπτική τρομοκρατία των προηγούμενων ημερών (που προαναφέραμε) είχε κάνει όλες τις συνιστώσες της διαδήλωσης ιδιαίτερα προσεκτικές. Οι διαδηλωτές με σχετική επιμέλεια περιφρουρούσαν τα μπλοκ τους, και όχι μόνο οι οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς. Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν ότι οι σύντροφοι από τον αντεξουσιαστικό χώρο είχαν οργανωμένη παρουσία με συντεταγμένα μπλοκ που δεν άφηναν να δημιουργηθούν «ανεξέλικτες καταστάσεις».

Τα επεισόδια στη διάρκεια της πορείας ήταν περιορισμένα και εντοπισμένα. Κάποιοι διαδηλωτές, όχι μεγάλος αριθμός και γι’ αυτό περιστασιακά, πετούσαν πέτρες ή νεράντζια (!) στους αστυνομικούς και αυτοί απαντούσαν με το ρίξιμο δακρυγόνων ή χειροβομβίδων κρότου λάμψης αλλά σταματούσαν, δεν γενίκευαν την επίθεση σε όλη την πορεία.

Φυσικά υπήρχαν και οι εξαιρέσεις. Στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Πεσματζόγλου δυο διμοιρίες ΜΑΤ εντελώς αναίτια ορμούν ανάμεσα στο πλήθος που διαδήλωνε, κατευθύνονται στην απέναντι στοά (επί της Πανεπιστημίου) και μετά επιστρέφουν στην αρχική τους θέση. Για ποιο λόγο αυτή η… μανούβρα ομολογώ δεν κατάλαβα (ενδεχομένως να δέχθηκαν «επίθεση» από ένα-δυο νεράντζια, υποθέτω… δεν βάζω και το χέρι μου στη φωτιά). Ο κόσμος αρχικά πανικοβάλλεται, και μετά τους πλησιάζει και τους ζητά το λόγο της συμπεριφοράς τους. Αυτοί απαντούν με δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου λάμψης. Αλλά αμέσως μετά… ηρεμία, οι δυνάμεις καταστολής δεν κλιμακώνουν, το ίδιο και οι διαδηλωτές.

Η δεύτερη περίπτωση ήταν τα περιορισμένης έκτασης επεισόδια στο Σύνταγμα. Μια ομάδα διαδηλωτών πέταξε νεράντζια και πέτρες σε μια διμοιρία των ΜΑΤ η οποία ανταπέδωσε πετώντας πίσω στους διαδηλωτές τις πέτρες και μετά (κλασικά) δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου λάμψης. Και εκεί που περίμενες το πράγμα να μείνει εκεί μια ομάδα Ζητάδες εμφανίζεται και με τέρμα τα γκάζια ορμάει μέσα στο πλήθος και… όποιον πάρει ο χάρος. Πραγματικά, το πώς δεν σκοτώθηκε κανείς είναι θαύμα. Οι διαδηλωτές εξαγριώθηκαν και τους πρώτους 5-6 αστυνομικούς τους σάπισαν στο ξύλο. Έρχονταν ωστόσο ενισχύσεις αστυνομικών και οι διαδηλωτές τρέπονται σε φυγή. Τότε ένας αστυνομικός (που δεν κινδύνευε μιας και οι αντξουσιαστές ήσαν μακριά πλέον) έβγαλε πιστόλι τρέχοντας προς την κατεύθυνση των διαδηλωτών (το γνωστό επεισόδιο που έκανε το γύρο του διαδικτύου). Λίγο αργότερα η ίδια, ή μια άλλη, ομάδα Ζήτα θα προκαλέσει το σοβαρότατο τραυματισμό της αγωνίστριας του αντιδικτατορικού αγώνα Αγγελικής Κουτσουμπού. Ακόμα όμως και σε αυτήν την περίπτωση, τα γεγονότα δεν οδήγησαν σε γενικευμένη σύρραξη αστυνομίας – διαδηλωτών.

Γιατί αυτό;

Κατά τη γνώμη μου για δυο λόγους.

Ο ένας είναι ότι η κυβέρνηση ήθελε (και μπόρεσε να ελέγξει την αστυνομία) να κάνει επίδειξη δύναμης χωρίς να διακινδυνεύσει να κατηγορηθεί για «υπερβολική χρήση βίας» μέσω μιας γενικευμένης σύγκρουσης με τους διαδηλωτές. Ασφαλώς, μεγάλο μέρος της «επιτυχίας» της οφείλεται και στην καθαρή τύχη: όπως είδαμε θα μπορούσε να είχαμε θύματα. Όταν χρησιμοποιείς τις πάνοπλες δυνάμεις καταστολής υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα να έχεις νεκρούς.

Ο άλλος λόγος για τη μη γενικευμένη σύγκρουση ήταν ότι οι διαδηλωτές (ως οργανωμένες πολιτικές συλλογικότητες) κατανοούσαν ή αισθανόντουσαν ότι δεν είχαν την ικανότητα να δημιουργήσουν ένα νέο Δεκέμβρη.

Η τακτική της κυβέρνησης μπόρεσε να επιτύχει γιατί οι δυνάμεις της επαναστατικής Αριστεράς και του αντεξουσιαστικου χώρου απέτυχαν να δώσουν μια αποτελεσματική, μαζική, κινηματική απάντηση στη νέα τακτική καταστολής που εφάρμοζε το ΠΑΣΟΚ τις μέρες πριν τη διαδήλωση. Απέτυχαν δηλαδή να απλώσουν σε σχολές, σε σχολεία και στις γειτονιές ένα κίνημα κατά της κρατικής καταστολής.

Επιπλέον, τα κόμματα της κοινοβουλευτικής Αριστεράς ήσαν σχεδόν απόντα από τη διαδήλωση. Ο ΣΥΝ «συμμετείχε» στη διαδήλωση μόνο με τη νεολαία του, και αυτή με μισή ψυχή (υπήρχε ένα πολύ μικρό μπλοκ). Δεν ήταν μόνον ο φόβος μήπως (ξανα)κατηγορηθεί για «υπόθαλψη κουκουλοφόρων». Οφείλεται και στη γενικότερη δεξιά μετατόπιση του ΣΥΝ μετά τις βουλευτικές εκλογές. Το ΚΚΕ, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια αρνείται να συνεργαστεί στο κίνημα με οποιονδήποτε άλλο πέραν του εαυτού του. Κατά τη γνώμη μου αυτό αποδυναμώνει και το ίδιο και το κίνημα.

Η διαδήλωση της Δευτέρας 7/6

Με δεδομένη την απουσία της κοινοβουλευτικής Αριστεράς η κυβέρνηση θεώρησε ότι μπορούσε χωρίς σοβαρό πολιτικό κόστος να κλιμακώσει την καταστολή τις επόμενες μέρες. Στη διαδήλωση της Δευτέρας 7/6 η συμμετοχή ήταν εξ’ ίσου μαζική με της Κυριακής. Ωστόσο η κρατική καταστολή αυτή τη φορά ήταν πολύ πιο εμφανής. Αυτή τη φορά τα ΜΑΤ και η αστυνομία δεν ήταν στα στενά αλλά δίπλα στη διαδήλωση. Επιπλέον οι αστυνομικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τα Προπύλαια καταργώντας το άσυλο στην πράξη με εκατοντάδες ΜΑΤ σε παράταξη μάχης. Το μήνυμα απλό και ξεκάθαρο: «καμιά αντίσταση δεν είναι δυνατή, φωνάξτε ότι θέλετε και αποχωρήσατε ησύχως στα σπίτια σας». Εκτονωθείτε και πηγαίνετε στα σπίτια σας, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει…

Μια ομάδα διαδηλωτών (μερικές χιλιάδες για την ακρίβεια) με επικεφαλείς φοιτητές του Πολυτεχνείου κατευθύνθηκε στο Πολυτεχνείο. Μπήκε στο χώρο για να συζητήσει τις επόμενες μορφές πάλης για το ζήτημα της κρατικής καταστολής και την παραβίαση του ασύλου. Η κυβέρνηση τότε κλιμάκωσε την καταστολή. Σύντομα έφτασε το μήνυμα στους ευρισκόμενους μέσα στο Πολυτεχνείο ότι ο εισαγγελέας είναι έτοιμος να διατάξει έφοδο της αστυνομίας μέσα στο Πολυτεχνείο και ότι «άσυλο δεν υφίσταται». Οι διαδηλωτές αποφασίζουν να αποχωρήσουν συντεταγμένα αντιλαμβανόμενοι ότι η κυβέρνηση δεν μπλόφαρε αλλά ότι θα πραγματοποιούσε την απειλή της.

Νεοφιλελευθερισμός και καταστολή

Την Τρίτη 8/6 οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς και των Αντεξουσιαστικών Κινήσεων καλούν σε συλλαλητήριο στα Προπύλαια κατά της κρατικής τρομοκρατίας και για την υπεράσπιση του ασύλου. Τα Προπύλαια είναι ζωσμένα με διπλή αλυσίδα αστυνομικών και ΜΑΤ. Οι συγκεντρωμένοι είναι ζωσμένοι από όλες τις πλευρές (κυριολεκτικά περικυκλωμένοι) από τις δυνάμεις καταστολής που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής. Πραγματικά, αν δεν ήξερες τίποτα για τη χώρα θα νόμιζες ότι το καθεστώς στην Ελλάδα είναι αστυνομικό και αυταρχικό.

Ήταν πραγματικά σχεδόν ηρωικό που μαζεύτηκαν κάτω από αυτές τις συνθήκες 3-4.000 αγωνιστές να διαδηλώσουν κατά της κρατικής καταστολής. Η διαδήλωση κατηφόρισε την Πανεπιστημίου μπήκε στη Σταδίου και από κει στο Σύνταγμα και τη Βουλή. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν δίπλα στην πορεία από όλες τις πλευρές της. Το θέαμα τρομοκρατικό…

Γιατί αλήθεια αυτή η κλιμάκωση των κατασταλτικών μηχανισμών από τη νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ; Μέσα σε τρεις μέρες (5/12 – 7/12) είχαμε πάνω από 800 προσαγωγές και 100 συλλήψεις πανελλαδικά!

Νομίζω ότι η απάντηση είναι προφανής. Η οικονομική κρίση είναι τέτοιας έκτασης που η άρχουσα τάξη απαιτεί σκληρά και αποφασιστικά μέτρα. Ο Παπακωνσταντίνου έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η κυβέρνηση θα πραγματοποιήσει «αποφασιστικές μεταρρυθμίσεις», πράγμα που σημαίνει ότι έρχεται νεοφιλελεύθερη καταιγίδα. Το μέγεθος των σχεδιαζόμενων επιθέσεων κατά των εργαζομένων γίνεται εμφανές και από το γεγονός ότι η κυβέρνηση μελετά μέτρα όπως η κατάργηση του δώρου του Πάσχα και του επιδόματος αδείας του 2010. Τέτοιας έκτασης επίθεση του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία απαιτούν ενίσχυση και ενδυνάμωση των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους των αφεντικών.

Η κατάργηση του ασύλου και η καταπίεση του νεολαιίστικου κινήματος είναι ζωτικής σημασίας για να περάσουν τα σχέδια της άρχουσας τάξης. Στην Ελλάδα το φοιτητικό κίνημα έχει επανειλημμένα αποτελέσει ανάχωμα σε κυβερνητικές επιθέσεις αλλά και έχει λειτουργήσει με την αγωνιστικότητά του ως πυροδότης του εργατικού κινήματος. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι ήρθε η ώρα να καταστείλει το νεολαιίστικο κίνημα. Σε αυτό έχει την πλήρη συναίνεση της Νέας Δημοκρατίας και του ΛΑΟΣ. Είναι προφανές επίσης ότι εκτιμά ότι οι αντιδράσεις της κοινοβουλευτικής Αριστεράς θα είναι χλιαρές και ρητορικές.

Το μέγεθος της επίθεσης που δέχονται σήμερα το εργατικό και φοιτητικό κίνημα είναι τόσο μεγάλης έκτασης που απαιτείται από το κίνημα ανάλογης έκτασης απάντηση. Οποιαδήποτε «χαμηλής» έντασης απάντηση θα είναι αναποτελεσματική και στην πραγματικότητα δεν θα αποτελέσει πρόβλημα για την κυβέρνηση.

Απαιτείτε, εδώ και τώρα, καταλήψεις στις σχολές και τα σχολεία για να υπερασπίσουμε το άσυλο. Απαιτείτε να υπάρξει συμπόρευση φοιτητικού και εργατικού κινήματος σε μαζικούς αγώνες ώστε να μην περιοριστούν τα δημοκρατικά μας δικαιώματα. Την οικονομική κρίση να την πληρώσουν τα αφεντικά και όχι οι εργαζόμενοι.

Επειδή το μέγεθος της μάχης που έχει να δώσει το κίνημα είναι μεγάλο απαιτείται η μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση δυνάμεων. Είναι αναγκαίο να συμμετάσχουν σε αυτή τη μάχη και οι σύντροφοι της κοινοβουλευτικής Αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ). Στην εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 ήταν πολύ θετική (και σίγουρα συνέβαλε στην αποδοχή που είχε η εξέγερση σε ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού) η συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ. Ασφαλώς η συμμετοχή αυτή έφερε τα γενικότερα χαρακτηριστικά του ΣΥΝ: επαμφοτερίζουσα στάση σε σχέση με την εξέγερση, προσπάθεια κοινοβουλευτικής εκμετάλλευσης των γεγονότων. Ωστόσο αυτά δεν αναιρούν τη θετική επίδραση της συμμετοχής του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΚΚΕ έχει καταγγείλει με ξεκάθαρο τρόπο την ένταση της καταστολής του ΠΑΣΟΚ όπως και τις αυθαίρετες «προληπτικές συλλήψεις» του Χρυσοχοΐδη που ασφαλώς δε προέρχονταν από τον κομματικό χώρο του ΚΚΕ. Αυτή είναι μια πολύ θετική συνεισφορά του ΚΚΕ στην καταγγελία αλλά και την απονομιμοποίηση της κρατικής καταστολής. Χρειάζεται να βαθύνουμε τη σχέση και συνεργασία όλης της Αριστεράς σε ζητήματα που μπορούμε να έχουμε συμφωνία: στο μέτωπο κατά της κρατικής καταστολής, στην υπεράσπιση του ασύλου, στις απεργίες και τους αγώνες των εργαζομένων.

Ασφαλώς τα παραπάνω δεν είναι καθόλου εύκολα. Ωστόσο αυτή η μάχη πρέπει να δοθεί. Όπως έλεγε ο Γκράμσι:

«Απαισιοδοξία της σκέψης, αισιοδοξία της βούλησης».

Οι δυνάμεις της αντίστασης υπάρχουν και μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Την εξέγερση του Δεκέμβρη ’08 την προετοίμασαν οι κινητοποιήσεις και οι καταλήψεις σε σχολές και σχολεία. Παρά και ενάντια στις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, η αγανάκτηση των εργαζομένων για τις συνεχόμενες επιθέσεις που δέχονται είναι δεδομένη και διαρκώς αυξάνει. Το χορτάρι είναι ξερό, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια σπίθα.

Άγγελος Κ

Category: Εσωτερικά