Εκτυπώστε το
Οι θεωρίες συνομωσίας ως αντίδοτο στην ερημία του πραγματικού
Ένα εύπιστο πνεύμα… βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση
πιστεύοντας σε παράδοξα πράγματα, και όσο πιο παράδοξα είναι
τόσο πιο εύκολα περνάνε σε αυτόν.
αλλά ποτέ δεν δίνει σημασία στα απλά και προφανή,
γιατί σε αυτά μπορεί να πιστεύει ο καθένας.
Σάμουελ Μπάτλερ
Χαρακτήρες (1667-1669)
Η μαγεία, αυτό πρέπει να το θυμάται κανείς, είναι η τέχνη που απαιτεί τη συνεργασία ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το κοινό του.
Ε. Μ. Butler
0 Μύθος του Μάγου (1948)
Διάβασα στο tvxs ότι η γαλλική τηλεοπτική εκπομπή, «Σήμερα ή ποτέ» έκανε μια εκπομπή για την όγδοη επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου, δίνοντας βήμα σε θεωρίες συνομωσίας. Προσκεκλημένοι ήσαν διάφοροι επώνυμοι μεταξύ των οποίων και ο Ματιέ Κασσοβίτς.
Ο Κασσοβίτς είπε ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν «ορισμένα ανεξήγητα κενά στις ερμηνείες της κυβέρνησης». Ότι αυτά εμπλέκουν «βάσεις της φυσικής, της χημείας και της μηχανικής και φτάνουν μέχρι τους συσχετισμούς της παγκόσμιας πολιτικής»!
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που ακούγονται θεωρίες συνομωσίας για σημαντικά ιστορικά γεγονότα, αλλά, πραγματικά, για την 11 Σεπτεμβρίου έχει παραγίνει το κακό…
Το ερώτημα είναι απλό: γιατί δεν είναι απολύτως πειστική η «επίσημη εξήγηση»; Γιατί δηλαδή μοιάζει σε κάποιους (και είναι πολλοί απ’ ότι φαίνεται, και μάλιστα σοβαροί και πολιτικοποιημένοι άνθρωποι ανάμεσά τους) απίθανο την ενέργεια στους δίδυμους πύργους να τη σχεδίασε και να την έφερε σε πέρας η Αλ Κάιντα; Υπάρχει κάποιο σοβαρό λογικό πρόβλημα σε αυτήν την απλούστατη εξήγηση;
Τα «επιχειρήματα» που ακούγονται από την πλευρά των οπαδών συνομωσίας επιδιώκουν να έχουν «επιστημονική» βάση. Οι πύργοι υποτίθεται κατέρρευσαν με έναν τρόπο που δεν «θα έπρεπε» με βάση «τους νόμους της φυσικής, της χημείας και της μηχανικής». Και, ασφαλώς, διότι η επίθεση δεν συνάδει με «τους συσχετισμούς της παγκόσμιας πολιτικής»!
Είναι μάταιο να προσπαθήσει κανείς να ανατρέψει αυτού του είδους την «επιχειρηματολογία». Σε κάθε «επιστημονικό» επιχείρημα θα υπάρχει πάντοτε ένα «επιστημονικό» αντεπιχείρημα. Το γεγονός αυτό θα αρκούσε για να ανατρέψει κάθε θεωρία συνομωσίας.
Όλες οι θεωρίες συνομωσίας έχουν στη βάση τους την προσπάθεια να εξηγηθούν πολύπλοκα κοινωνικά και πολιτικά συμβάντα με έναν απλό, «αστυνομικό» τρόπο. Έτσι, μαγικά, το πολύπλοκο (που θα απαιτούσε μια δύσκολη θεωρητική προσέγγιση) εξαφανίζεται και στη θέση του εμφανίζεται το απλό, το κατανοητό στον καθένα (το οποίο βέβαια είναι απίθανα μπλεγμένο στα αστυνομικά του μέρη).
Θα μπορούσε κανείς να αντιμετωπίσει τις θεωρίες συνομωσίας με ένα χαμόγελο ειρωνείας ή απλά να αδιαφορήσει. Ωστόσο οι θεωρίες συνομωσίας είναι και αυτές μια κοινωνική κατασκευή, και ως κατασκευή επηρεάζει τόσο τις κυρίαρχες τάξεις όσο και τις κυριαρχούμενες. Η ίδια η άρχουσα τάξη έλκεται από θεωρίες συνομωσίας όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δύναμη των υποτελών τάξεων. Όταν ξέσπασε η Ρωσική Επανάσταση το 1917, έγιναν συσκέψεις του βρετανικού υπουργικού συμβουλίου στις οποίες κυριάρχησε η άποψη ότι η ρωσική επανάσταση ήταν αποτέλεσμα εβραϊκής συνομωσίας! Έφεραν μάλιστα κάποιοι υπουργοί ως απόδειξη τα Πρωτόκολλα της Σιών, τα οποία είχε χαλκεύσει η τσαρική μυστική υπηρεσία, η Οχράνα[1]( Daniel Yergin, The Prize, Pocket Books, 1991). Ο Yergin γράφει «είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι υπουργοί και πρωθυπουργοί μπορούν να πιστέψουν τόσο μεγάλες ανοησίες». Ωστόσο η στάση αυτή της άρχουσας τάξης είναι εξηγήσιμη. Γι’ αυτήν η πτώση της ή οι ήττες που υποχρεώνεται να υποστεί είναι πάντοτε ζήτημα «λάθους χειρισμών» ή συνομωσίας. Οποιαδήποτε άλλη εξήγηση θα την υποχρέωνε να αναζητήσει «θεμελιώδεις αντιθέσεις» στην ίδια τη δομή του ταξικού συστήματος, πράγμα που η ίδια προσπαθεί να αποκρύψει.
Η βάση των θεωριών συνομωσίας στους αποκάτω, τις διευθυνόμενες τάξεις, είναι διαφορετική. Η βάση της είναι η πίστη ότι η εξουσία είναι τόσο πανίσχυρη που αποκλείεται οι από κάτω, οι καταπιεσμένοι, να της καταφέρουν από μόνοι τους ισχυρά πλήγματα. Οι ήττες της άρχουσας τάξης εμφανίζονται όχι ως αποτέλεσμα της δράσης των μαζών (είτε, όπως στην περίπτωση των δίδυμων πύργων, κάποιων αποφασισμένων «τρομοκρατών»), αλλά ως αποτέλεσμα της ίδιας της άρχουσας τάξης που συνωμοτεί, προφανώς χάριν παιδιάς, εναντίον του εαυτού της! Στο προφανές, ότι δηλαδή την επίθεση στους δίδυμους πύργους την έκανε η Αλ Κάιντα, αντιπαρατίθεται μια απίθανη ιστορία συνομωσίας κρατικών μηχανισμών στις ΗΠΑ που «διοργάνωσαν» την επίθεση για να «δικαιολογήσουν την επίθεση και εισβολή στο Αφγανιστάν και το Ιράκ» και τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» της κυβέρνησης Μπους. Η επιχειρηματολογία αυτή αποτελεί τον ορισμό της λογικής του παραλόγου! Για πιο λόγο χρειαζόταν ένα πλήγμα στην καρδία της βιτρίνας των ΗΠΑ (διοργανωμένο μάλιστα από τους κρατικούς μηχανισμούς των ίδιων των ΗΠΑ!) για να δικαιολογηθούν πόλεμοι και εισβολές που ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι είναι μια μάλλον «εύκολη δουλειά» για κάθε εξουσία; Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε για να «θέσει τέλος σε όλους τους πολέμους», ο πόλεμος στο Βιετνάμ για να αποφευχθεί «ένα κομουνιστικό ντόμινο που θα κατάπινε όλη την Ασία». Αντί λοιπόν να καταφύγουν σε αυτές τις απλές, δοκιμασμένες και επιτυχημένες δικαιολογήσεις πολέμων και εισβολών, οι «σκοτεινοί κύκλοι» της κυβέρνησης Μπους έριξαν δυο αεροσκάφη στο Μανχάταν! Αν πράγματι το έκαναν θα πρέπει να πάρουν το όσκαρ ηλιθιότητας!
Υπάρχει ασφαλώς στις θεωρίες συνομωσίας που «κυκλοφορούν» στους διευθυνόμενους και μια δόση κριτικής και αμφισβήτησης των κυρίαρχων τάξεων. Για παράδειγμα, στη φιλολογία για τα UFO υπάρχει μια θεωρία κυβερνητικής συνομωσίας – «οι κυβερνήσεις γνωρίζουν και έχουν ατράνταχτα στοιχεία για την ύπαρξη των UFO αλλά το αποκρύπτουν». Ωστόσο πρόκειται για κριτική του ανήμπορου. Είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν UFO αυτό σε τίποτα δεν αλλάζει την κατάσταση των κυριαρχούμενων τάξεων, και επιπλέον η ενασχόληση με το θέμα αποκαλύπτει τάσεις φυγής από την πραγματικότητα. Οι θεωρίες συνομωσίας είναι το τελικό καταφύγιο όσων αδυνατούν να κατανοήσουν και πολύ περισσότερα να επιδράσουν επί της κοινωνίας στην οποία ζουν…
Άγγελος Κ
Category: Θεωρία
