"Οικολογικός" (ψευδο)συναισθηματισμός



Είδα την υποτιθέμενη “οικολογική” ταινία Home. Χωρίς περιστροφές, οι εντυπώσεις μου είναι οι χειρότερες. Για την ακρίβεια, χειρότερες δεν γίνεται!

Η ταινία ξεκινάει με τα λογότυπα πολυεθνικών εταιρειών (Gucci, yve saint laurent, Puma, fnac και άλλων) να υπερίπτανται σε μαύρο φόντο και σιγά-σιγά να σχηματίζουν την λέξη Home. Ομολογώ ότι η αυθόρμητη σκέψη που έκανα ήταν:

Πολύ ωραία, τουλάχιστον η ταινία ξεκινάει από ριζοσπαστική θέση. Από την αρχή παρουσιάζει τον πλανήτη ως δημιούργημα των πολυεθνικών που ευθύνονται για την απειλούμενη καταστροφή του πλανήτη.

Οικτρή πλάνη! Η ταινία απλώς διαφήμιζε τους σπόνσορες της….

Στο τέλος της ταινίας μάλιστα επαναλαμβάνει την “εμπνευσμένη” διαφήμιση ευχαριστώντας τις εταιρίες….

Αισθάνθηκα βαθύτατα προσβεβλημένος από αυτή την ξεδιάντροπη διαφήμιση πολυεθνικών εταιριών, που μάλιστα, προβάλλουν ένα ανελέητο, ανεξέλεγκτο καταναλωτικό μοντέλο.

Η συνέχεια ήταν ακόμα πιο άθλια. Ένας φτηνός συναισθηματισμός που δεν μπορούσε να κρύψει την ερημία της άποψης. Μιας άποψης που συμπυκνωνόταν στην απλή διαπίστωση-καταγγελία: η κατανάλωση του απλού ανθρώπου ευθύνεται για την επικείμενη οριστική (;) καταστροφή του περιβάλλοντος. Οι εταιρίες είναι αμέτοχες ή τουλάχιστον απλά ακολουθούν το καταναλωτικό μοντέλο που (ποιος ξέρει γιατί άραγε;) έχουν οι απλοί άνθρωποι.

Ο φτηνός συναισθηματισμός έπεφτε σαν το χαλάζι στην ταινία και ο πληγωμένος θεατής αναστέναζε από βαρεμάρα. Διαρκώς η ταινία επαναλάμβανε το κοινότοπο κλισέ:

- Η ζωή είναι ένα θαύμα που ο homo sapience, δηλαδή εσύ, θέτει σε κίνδυνο.

Όταν ακούω τέτοια κλισέ… αγριεύω! Είναι τόσο ανόητα (α-νόητα, δηλαδή χωρίς νόημα) που σου έρχεται η διάθεση να απαντήσεις με ανάλογες α-νοησίες, (μόνο που είναι, ωστόσο, ελαφρώς πιο νοήμονες):

- Η ζωή είναι μια ανοησία, μια διαρκής υποβάθμιση ενέργειας, μια συνεχής αύξηση της εντροπίας, μια αέναη άσκοπη πορεία προς τη φθορά και την ανυπαρξία. Το μόνο θαύμα είναι ο θάνατος.

Ιστορικά αυτού του είδους ο (ψευδο)συναισθηματισμός είναι εντελώς ανίκανος να προκαλέσει την ενεργητική κινητοποίηση του κόσμου για να αντιμετωπιστεί το οποιοδήποτε πρόβλημα. Την ίδια αποτυχία είχαν πολύ πιο γνήσιες συναισθηματικές προσεγγίσεις και σε άλλα σοβαρά ζητήματα. Το 1928 δημοσιευόταν για πρώτη φορά το βιβλίο του βετεράνου του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου Erich Maria Remarque Ουδέν νεότερο από το δυτικό μέτωπο. Η επιτυχία ήταν τεράστια: σε δεκαοκτώ μήνες πούλησε 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα ενώ μεταφράστηκε σε εικοσιπέντε γλώσσες. Έντεκα χρόνια αργότερα άρχιζε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τα αναθέματα και τα ευχολόγια ελάχιστη επίδραση έχουν στην πραγματική ιστορία. Αν δεν παύσουν να υφίστανται οι αιτίες, αν δεν χτυπηθεί η ρίζα του κακού τίποτα δεν αλλάζει.

Η ταινία δεν έχει καμιά από τις αρετές του βιβλίου του Remarque (τη γνήσια συγκίνηση, την αυθεντική μαρτυρία κάποιου από την πρώτη γραμμή του πολέμου). Επαναλαμβάνει την προπαγάνδα που βολεύει την άρχουσα τάξη, τους καπιταλιστές και τις εταιρείες τους. Για όλα υπάρχει μόνο η ατομική ευθύνη, ποτέ η ευθύνη δεν είναι κοινωνική, δεν αποτελεί ζήτημα κοινωνικού συστήματος. Η ταινία υψώνει ένα τεράστιο δάκτυλο που δείχνει προς την κατεύθυνση του θεατή, το κουνάει με ένταση και υποτιμητικά και του λέει αυστηρά: ΕΣΥ ΦΤΑΙΣ! ΠΑΨΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙΣ!

Πουθενά δεν υπάρχει η ευθύνη των πολυεθνικών και των κυβερνήσεων που τις υπηρετούν. Όταν καταγγέλλεται η χρήση πετρελαίου, γίνεται με ουδέτερο τρόπο: “τι κακό πράγμα που είναι το πετρέλαιο”. Πουθενά η δράση των εταιρειών πετρελαίου που είναι από τις μεγαλύτερες εταιρείες του πλανήτη. Οποιαδήποτε κοινωνική διάσταση του προβλήματος είναι απλά εξαφανισμένη από την ταινία. Κάπως θα πρέπει οι παραγωγοί της ταινίας να ξεπληρώσουν τις εταιρείες-σπόνσορες τους…

Και ένα τελευταίο για την αισθητική της ταινίας. Ακόμα και σε αρκετούς που δεν άρεσε νοηματικά η ταινία, θεώρησαν ωστόσο ότι η ταινία ως εικόνες είναι καλή, έχει ωραία πλάνα. Διαφωνώ και σε αυτό. Η ταινία έχει μια κοινότοπη αισθητική, “ψαγμένου” βιντεοκλίπ. Μερικές φωτογραφίες από την ταινία σίγουρα θα αποτελούσαν μια καλή διακόσμηση για την κουζίνα του σπιτιού σας. Ενδεχομένως να βοηθούσαν να χωνεύσει κανείς τα σουτζουκάκια της μαμάς που τα ‘κανε κάπως βαριά. Πέραν τούτου, ουδέν.

Άγγελος Κ

Category: Χωρίς κατηγορία